Chileense kunstenaar Alfredo Jaar in Nederlands Fotomuseum
De wereldberoemde foto van de Nederlandse fotograaf Koen Wessing uit de collectie van het Nederlands Fotomuseum staat centraal staat in de installatie Shadows van de gerenommeerde Chileense kunstenaar Alfredo Jaar.
Het betreft één aangrijpend beeld van twee huilende vrouwen in Nicaragua, die zojuist hebben vernomen dat hun vader is vermoord. In dit recente werk transformeert Jaar de verbeelding van universele emoties als verdriet en wanhoop tot vage contouren die uiteindelijk verdwijnen in een hemels, oogverblindend licht. Shadows is het tweede werk in een nog te voltooien drieluik over iconische persfoto’s. Het indrukwekkende eerste deel, opgebouwd rond één enkele foto van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Kevin Carter, was in 2013 in het Nederlands Fotomuseum te zien onder de titel The Sound of Silence.
Trilogie
Alfredo Jaar werkt sinds The Sound of Silence (2006) aan onder meer een trilogie over de kracht van het iconische beeld. In 2013 toonde het Nederlands Fotomuseum deze installatie waarin Jaar aan de hand van een foto het indringende verhaal van de fotojournalist Kevin Carter vertelt.
Tien jaar later presenteert Jaar Shadows, de tweede installatie uit de trilogie. Ook dit keer staat een afzonderlijk beeld centraal, en nodigt de kunstenaar het publiek uit om stil te staan bij de kracht en betekenis van één enkele foto. Jaar zegt daarover: 'We zijn afgestompt geraakt voor beelden, ze lijken ons niet meer te raken. Daarom richt ik me tot een enkel beeld en nodig ik mensen uit om te kijken, om echt te kijken.'
Shadows
De installatie Shadows is een hommage aan het werk van fotograaf Koen Wessing. In de installatie wordt de gebeurtenis na een moord op een boer uit Estelí, Nicaragua, uiteengezet. In 1978, tijdens de laatste dagen van het Somoza regime, reisde Wessing door Nicaragua. Op een dag trof hij een groep boeren aan die het dode lichaam van een lokale collega naar een auto droeg. Deze was vermoord door het leger van het regime. Wessing besloot de groep te volgen en fotografeerde de daarop een volgende situaties van zeer nabij: de autotocht, de thuiskomst en het opbaren van het lichaam en zo ook het moment waarop de twee zwaar geëmotioneerde dochters van de boer het erf komen oplopen. Wessing maakte van dit dramatische moment een iconisch, bijna barok beeld.
Ook voor de beeldstructuur van Shadows liet Jaar zich inspireren door werk van Wessing, namelijk het boek Chili, September 1973. Wessing doet in deze publicatie uitsluitend in beeld het verslag van de militaire coup in Chili. Het weglaten van tekst bij beeld was voor die tijd baanbrekend. In Shadows volgt Jaar deze structuur door beelden te tonen zonder enige toevoeging van tekst. Dit in tegenstelling tot zijn eerdere werk The Sound of Silence waarin tekst naast beeld een cruciale rol speelt.
Op uitnodiging van het Nederlands Fotomuseum maakt Jaar tevens een presentatie van het werk uit Wessing’s boek Chili, September 1973 (1973). Deze presentatie is gelijktijdig in de ruimte naast de installatie te zien en toont een fotoverslag van de gewelddadige staatsgreep door generaal Pinochet en de dood van de socialistische president Salvador Allende.
Alfredo Jaar
Alfredo Jaar (1956, Chili) is een internationaal gerenommeerd beeldend kunstenaar, architect en filmmaker die leeft en werkt in New York. Mensenrechtenschendingen hebben het werk van Jaar de afgelopen dertig jaar geïnspireerd. Zijn op foto's, films, installaties en tekst gebaseerde werk speelt in op de internationale actualiteit en raakt hierbij thema's als sociale en economische ongelijkheid, genocide, vluchtelingen, grensconflicten en de rol van fotojournalistiek. Zijn werk is op veel plaatsen in de wereld tentoongesteld. Hij nam deel aan de Biënnales van o.a. Venetië (1986, 2007, 2009, 2013) en aan de Documenta in Kassel (1987, 2002). Hij creëerde meer dan zestig interventies in publieke ruimtes en er werden meer dan vijftig monografieën over zijn werk gepubliceerd. Sinds 1985 is hij een Guggenheim Fellow en sinds 2000 een MacArthur Fellow. In 2018 ontving hij de Hiroshima Art Prize.
Koen Wessing
De Nederlandse fotograaf Koen Wessing (1942 – 2011) was een sterk politiek en sociaal betrokken fotojournalist in de beste traditie van de Nederlandse humanistische fotografie. Hij werkte voor dag- en weekbladen en kreeg grote bekendheid met onder andere zijn reportages over de studentenrellen van mei 1968 in Parijs en de Amsterdamse nieuwmarktrellen in 1975. Ook voor zijn foto’s over China en El Salvador kreeg hij veel waardering. Hij was een prominent lid van de GKf en ontving in 1989 de Capi-Lux Alblasprijs voor zijn gehele oeuvre.
Het complete archief van Koen Wessing is in beheer bij het Nederlands Fotomuseum
Foto: Shadows, 2014 © Alfredo Jaar
