De Paradijsvloek van Johan Polak
“Ik ben joods, ik ben homoseksueel, zo lelijk als een paard, en ik ben miljonair. Je denkt toch niet dat ik iets moois van mensen te verwachten heb.” Zo formuleerde Johan Polak zijn eigen paradijsvloek.
De geboren en getogen Amsterdammer Johan Polak (1928-1992) was een buitengewone inwoner van de stad. De tentoonstelling De paradijsvloek van Johan Polak laat de vele kanten zien van deze veelzijdige persoon.
Uitgever, boekhandelaar, mecenas, classicus
Johan Polak was uitgever, mecenas, boekhandelaar, bibliofiel en classicus. Daarnaast heeft hij als bekende Nederlander en bestuurslid van het COC een belangrijke bijdrage geleverd aan de homo-emancipatie. Samen met Rob van Gennep richtte hij in 1962 de uitgeverij Polak & Van Gennep op en vier jaar later opende hij Athenaeum Boekhandel aan het Spui.
Het fascinerende levensverhaal van Johan Polak en zijn betekenis voor Amsterdam worden verteld aan de hand van de documenten uit zijn eigen archief, dat in het Stadsarchief wordt bewaard, aangevuld met een aantal unieke bruiklenen.
Liberaal-joods gezin
Johan Polak groeide op als tweede zoon in een vermogend liberaal-joods gezin. Zijn jongensjaren werden ruw verstoord door het overlijden van zijn vader en de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Beide gebeurtenissen waren van grote invloed op zijn verdere leven. Tijdens zijn puberteit ontwikkelde Polak zijn liefde voor de literatuur en het gesproken woord. In deze periode begon hij ook met het verzamelen van boeken en maakte hij kennis met het uitgeversvak. In 1962 richtte hij samen met Rob van Gennep de uitgeverij Polak & Van Gennep op. Vier jaar later opende hij de bekende Athenaeum Boekhandel.
In de boeken die hij in zijn puberteit las, herkende Polak zijn eigen homoseksualiteit. Zijn coming out betekende een persoonlijke seksuele bevrijding. Door zitting te nemen in bestuur van het COC en openhartig te spreken en schrijven over zijn homoseksualiteit leverde hij een grote bijdrage aan de homo-emancipatie.
Welbespraakt
Polak was op zijn best wanneer hij in het middelpunt van de belangstelling stond. Hij verborg zijn onzekerheden onder zijn humor, welbespraaktheid en voorkomend gedrag.
De buitengewone en ongekend veelzijdige Amsterdammer Johan Polak heeft gedurende zijn leven vele sporen in de stad achtergelaten. Zijn fascinerende levensverhaal wordt verteld in de Schatkamer van het Stadsarchief. Er zijn unieke handgeschreven brieven van bekende Nederlandse schrijvers te zien, zeldzame bibliofiele uitgaven en niet eerder gepubliceerde foto’s. Enkele bijzondere bruiklenen maken het verhaal compleet.
De paradijsvloek van Johan Polak
Tentoonstelling 1 juni t/m 7 okt. 2018, Schatkamer Stadsarchief Amsterdam, gratis toegang.
De tentoonstelling is mede gebaseerd op de biografie J.B.W.P. Het leven van Johan Polak, geschreven door Koen Hilberdink.
