Frans Hals – Alle Schutterstukken in Haarlem
Frans Hals – Alle Schutterstukken in Haarlem
Vanaf 19 september 2020 zijn in het Frans Hals Museum in Haarlem tijdelijk alle schuttersstukken van Frans Hals bij elkaar te zien.
Dankzij een bijzondere bruikleen van het Rijksmuseum komt ‘De Magere Compagnie’, zijn enige groepsportret van schutters dat niet tot de collectie van het Frans Hals Museum behoort, naar Haarlem.
"Voor het eerst in dertig jaar zijn alle schuttersstukken van Frans Hals samen te zien. Als je de zaal in stapt, stap je in zijn wereld. Amsterdammers te gast in Haarlem; je zoekt de verschillen maar het zijn stuk voor stuk individuen met expressieve koppen. Dit moet je zien!"
- Taco Dibbits, Directeur Rijksmuseum Amsterdam.
Zes schuttersstukken
Frans Hals (1582/83–1666) schilderde maar liefst zes schuttersstukken; groepsportretten van gezelschappen van gewapende burgers, die als een zeventiende-eeuwse buurtwacht de orde handhaafden en zo nodig de stad tegen aanvallers verdedigden. Het eerste dateert uit 1616 en het laatste is van 1639. Van weinig andere Nederlandse schilders uit de zeventiende eeuw is zo’n grote productie bekend. Zijn losse penseeltoets en de ongekend levendige
composities maken deze schilderijen tot een lust voor het oog. Frans Hals mag dan ook gerust dé meester van het schuttersstuk worden genoemd.
Bijzondere opdracht
In 1633 krijgt Hals een bijzondere opdracht uit Amsterdam. De officieren van de nieuwe stadswijk 11, kapitein Reynier Reael en luitenant Cornelis Michielsz Blaeuw, geven hem de opdracht een groepsportret te maken van de leden van hun compagnie. Het is in die tijd hoogst ongebruikelijk om zo’n opdracht te gunnen aan een schilder van buiten de eigen stad.
Pieter Codde
Drie jaar later is het werk nog steeds niet af. De officieren dringen er bij Hals op aan het werk te voltooien, bieden hem zelfs extra geld, maar Hals geeft te kennen niet naar Amsterdam te willen komen. Daarop besluiten de schutters het af te laten maken door een Amsterdamse schilder én lid van de eigen compagnie: Pieter Codde. Codde had op dat moment nog nooit een schuttersstuk gemaakt. Hij schilderde gewoonlijk heel fijntjes en op klein formaat. Voor ‘De Magere Compagnie’ probeerde hij de losse stijl van Hals zo goed mogelijk na te bootsen. Dat deed hij uiteindelijk zo goed dat het tot op heden niet zeker is welke partijen door Codde zijn geschilderd.
Anders kijken…meer zien
De komst van De Magere Compagnie brengt alle schuttersstukken van Frans Hals bij elkaar in één ruimte. Een unieke kans om er met de kennis en onderzoekstechnieken van nu naar te kijken en ze met elkaar te vergelijken. Hoe is de ontwikkeling van Hals als schilder terug te zien in de verschillende schuttersstukken? Wie staan er op de werken en wat waren dat voor mensen? Waarom kreeg Hals als Haarlemmer de uitzonderlijke opdracht voor dit Amsterdamse schuttersstuk? En waarom heeft hij het werk zelf niet afgemaakt? Het Frans Hals Museum helpt je anders te kijken en daardoor meer te zien.
Frans Hals – Alle schuttersstukken is onderdeel van de tentoonstelling Haarlemse Helden. Andere meesters en is tot medio 2022 te zien in Frans Hals Museum – Hof, Groot Heiligland 62 in Haarlem.
Foto: Taco Dibbits, Directeur Rijksmuseum Amsterdam en Ann Demeester, Directeur Frans Hals Museum voor 'De Magere Compagnie’. Foto: Wiebrig Krakau.
