George Stubbs, Engelands beroemdste portrettist van paarden, voor het eerst in Nederland (in Mauritshuis)
Het Mauritshuis organiseert vanaf 20 februari een tentoonstelling rondom Engelands meest vermaarde portrettist van paarden: George Stubbs (1724-1806). Deze kunstenaar vestigde zijn reputatie met uitzonderlijke composities van paarden, die hij op een ongekend levensechte wijze wist te schilderen. Aan zijn succes lag een diepgravende studie van de anatomie van het paard ten grondslag, waarvoor de kunstenaar zelfs eigenhandig paarden ontleedde.
De tentoonstelling George Stubbs - De man, het paard, de obsessie bevat onder meer 13 schilderijen, 10 anatomische tekeningen, twee boeken en het skelet van het meest legendarische renpaard aller tijden: Eclipse. Absoluut hoogtepunt van de tentoonstelling is het enorme (2,92 x 2,46 meter) portret van het renpaard Whistlejacket uit 1762: een iconisch werk waarop Stubbs het paard tegen een geheel lege achtergrond schilderde. Het is de eerste keer dat dit topstuk uit de National Gallery naar het vasteland van Europa komt.
Paardenportrettist
De focus van de tentoonstelling ligt op een belangrijke periode in de carrière van Stubbs: de jaren vijftig en zestig van de 18de eeuw. Stubbs ontwikkelde zich toen in korte tijd tot dé paardenportrettist van zijn land . Zijn opdrachtgevers behoorden tot de elite van Engeland – zij bezaten grote landhuizen met kunstcollecties, landgoederen met paardenstallen en soms zelfs paardenfokkerijen. Paardensport was en is een grote liefhebberij in Engeland – een way of life – en Stubbs had met zijn specialisme een perfecte niche in de kunstmarkt gevonden. Bijzonder aan de schilderijen van Stubbs is dat hij echte portretten van paarden schilderde (in plaats van schilderijen met paarden erop), die voor hun eigenaren direct herkenbaar waren. Als geen ander wist hij zowel de fysieke eigenschappen als het karakter van het paard te vangen, met aandacht voor de band tussen mens en dier. Een prachtig voorbeeld is het portret van de temperamentvolle hengst Blank die begeleid wordt door zijn verzorger ‘Old Parnam’.
Kunstenaar-wetenschapper
Voor Stubbs lag de nauwkeurige bestudering van de natuur aan de basis van zijn kunstenaarschap. Zijn uitzonderlijk wetenschappelijke benadering maakt hem een ware kunstenaar van de ‘Verlichting’. Door zijn anatomische kennis wist Stubbs paarden op een ongeëvenaarde manier te schilderen. Dit was een troef waarmee hij boven al zijn voorgangers – en tijdgenoten – uitsteeg. In 1766 publiceerde Stubbs het boek The Anatomy of the Horse. Een baanbrekende publicatie met gedetailleerde illustratieswaarvoor de kunstenaar internationaal veel waardering kreeg: het werd hét standaardwerk op het gebied van de anatomie van het paard. In de tentoonstelling zijn exemplaren van dit boek te zien naast tien zeldzame anatomische tekeningen van zijn hand.
Whistlejacket
Op de tentoonstelling is ook het levensgrote portret van Whistlejacket te zien. Het schilderij is door zijn formaat, de perfecte weergave van het paardenlichaam en de intrigerende lege achtergrond, het meest geliefde werk uit Stubbs’ oeuvre. Whistlejacket was een renpaard van één van Stubbs’ belangrijkste en meest vermogende opdrachtgevers: de vooraanstaande politicus Charles Watson-Wentworth, 2nd Marquess of Rockingham. Stubbs schilderde in totaal twaalf werken voor hem, waarvan er vier in de tentoonstelling te zien zullen zijn. Het portret van Whistlejacket, dat tegenwoordig onderdeel is van de collectie van de National Gallery in Londen, is slechts één keer eerder buiten het Verenigd Koninklijk tentoongesteld en zal in het Mauritshuis voor het eerst op het Europese vasteland te zien zijn.
Eclipse
Eclipse (1764-1789) was een volbloed renpaard dat tussen 1769 en 1770 door zijn onovertroffen snelheid al zijn races won en de geschiedenis is ingegaan als ‘Eclipse first and the rest nowhere’. Toen in 1770 niemand meer een paard tegen Eclipse durfde in te zetten, werd het dier een zeer succesvolle dekhengst. Vrijwel alle huidige volbloeden stammen af van Eclipse, onder meer één van de meest beroemde Amerikaanse renpaarden van de 20ste eeuw, Secretariat (1970-1989). Na zijn dood werd het skelet van Eclipse onderdeel van de collectie van de Royal Veterinary College. In de tentoonstelling zal zijn skelet getoond worden met een zeldzame olieverfstudie die Stubbs van Eclipse maakte toen het paard nog aan het begin van zijn vermaarde carrière stond.
Mauritshuis
De 18de-eeuwse Hollandse schilderkunst is een minder bekend maar belangrijk onderdeel van de vaste collectie en presentatie van het Mauritshuis. Met deze tentoonstelling introduceert het museum het werk van één van de belangrijkste 18de-eeuwse Engelse kunstenaars aan het Nederlandse publiek. Het oeuvre van Stubbs heeft interessante raakvlakken met belangrijke 17de-eeuwse kunstwerken in het Mauritshuis, zoals Rembrandts Anatomische les van Dr Nicolaes Tulp, de levensgrote Stier van Paulus Potter en het werk van de paardenschilder Philips Wouwerman, aan wie het museum in 2009-2010 een overzichtstentoonstelling wijdde. Vergelijking tussen deze schilderijen uit de vaste collectie van het Mauritshuis met de werkwijze en stijl van Stubbs, laat zien hoe de Europese schilderkunst zich in de 18de-eeuw, mede onder invloed van de Verlichting, ontwikkelde.
Samenwerking MK Gallery
De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met de MK Gallery in Milton Keynes (Groot-Brittannië), waar de tentoonstelling George Stubbs: ‘All done from Nature’ van 11 oktober 2019 tot en met 26 januari 2020 te zien zal zijn. Deze tentoonstelling daar is een overzicht van het gehele oeuvre van George Stubbs, terwijl het Mauritshuis de focus legt op het hoogtepunt van diens carrière.
George Stubbs – De man, het paard, de obsessie
20 februari – 1 juni 2010
