Gimme Shelter - Forten en ficties in laagland

Welke gevaren liggen er op mijn pad? Hoe kan ik mijn tegenstander misleiden? Hoe denkt mijn vijand – en wie is die vijand eigenlijk? Deze vragen zijn het uitgangspunt van de internationale kunstmanifestatie Gimme Shelter - forten en ficties in Laagland, die op 30 mei aanstaande opent.

Drie schitterende forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam vormen voor het eerst in het tweehonderdjarig bestaan van de linies het decor van drie thematisch verwante tentoonstellingen. Deze tentoonstellingen concentreren zich op het fictieve aspect van strijd en verdediging: op militaire ficties.

Kunst
Gimme Shelter laat werk zien van meer dan vijftig kunstenaars. Een twaalftal kunstenaars krijgt de opdracht nieuw werk te maken, met als blikvanger drie verbeeldingen van de Joint Strike Fighter (F35) – de militaire fictie van onze tijd. Meer dan dertig kunstenaars, onder wie Johan Grimonprez, Allora & Calzadilla, Trevor Paglen, Lida Abdul, Akram Zaatari en Marcel Broodthaers, laten bestaand werk zien dat soms nog nooit eerder is getoond in Nederland. Deze hedendaagse kunst – films, beeldhouwwerken, geluidssculpturen, foto’s, installaties en tekeningen – wordt aangevuld met zeldzaam historisch beeldmateriaal uit de archieven van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en is te zien in een sprookjesachtige omgeving die zelf ook fictie is gebleven. De forten van de Waterlinies met hun eindeloze waterwegen en inundatiesystemen zijn namelijk gebouwd tegen huizenhoge kosten, maar hebben hun functie nooit bewezen. Toen bijvoorbeeld de vijand in 1940 kwam, waren de Waterlinies technisch achterhaald: de Duitsers vlogen eroverheen om Rotterdam te bombarderen.

Exposities
In KunstFort Asperen (Acquoy) ligt in de expositie Brief aan mijn vijand de nadruk op de microkosmos van een soldatengemeenschap en de constructie van een vijandbeeld. In Kunstfort bij Vijfhuizen staat in Strijdtoneel het spel-aspect van strijd centraal, zoals in spellen en games, strategie en survival-tactieken. En in Fort Nieuwersluis, dat na de Tweede Wereldoorlog onder andere dienst deed als atoombunker, worden in Verborgen Krachten geheimhouding, verborgenheid en het schuilen belicht.

KunstFort Asperen - Brief aan mijn vijand 
In Fort Asperen werden niet alleen verdedigingstechnieken uitgeprobeerd en inundatieprogramma’s uitgevoerd, er werd ook daadwerkelijk gewoond en geleefd door de soldaten, officieren - en paarden. Er was een gemeenschap, er was structuur, er was een café, er was in- en uitgaande post, een bakkerij, een wasvrouw. Hoe was het om te leven in zo’n artificiële, ‘huiselijke’ situatie, constant onder druk? Hoe was het om je persoonlijk in te zetten voor een (vergeefs) streven? Voor een bedreigend doel dat in de – nabije – toekomst lag? ‘Brief aan mijn Vijand’ gaat over persoonlijke verhalen, over het psychologische aspect van leven onder hoogspanning in het algemeen en van het soldatenleven in het bijzonder.

Fort Nieuwersluis - Verborgen krachten
Locaties moesten zo geheim mogelijk blijven, daarom waren veel forten ‘zwarte gaten’ op de kaart en las je 'Ergens in Nederland' bij de foto's van forten en linies. Fort Nieuwersluis heeft na de Tweede Wereldoorlog meerdere geheime functies gehad. Het is in gebruik geweest als interneringskamp voor ‘foute’ Nederlanders na de oorlog, als kamp voor dienstweigeraars en als commandopost door de Bescherming Burgerbevolking (BB) tijdens de Koude Oorlog. Er is nog steeds een redelijk intacte atoomschuilkelder aanwezig. Dit ‘geheime’ aspect is het thema bij Fort Nieuwersluis, een van de minst zichtbare forten, een geheim in het groen.

Kunstfort bij Vijfhuizen - Strijdtoneel
Fort bij Vijfhuizen zou je een ‘decor’-fort kunnen noemen. Anders dan bijvoorbeeld in Fort Asperen verbleven soldaten er niet dagelijks, maar alleen bij acute oorlogsdreiging. Geleefd en gewerkt werd er nauwelijks op Vijfhuizen. Daarom staat in dit fort het verbeelden en naspelen van oorlogssituaties centraal. Enerzijds wordt de ‘spel’-kant vrij letterlijk belicht, zoals ze weerspiegeld wordt in hedendaagse games, films en ook een fenomeen als ‘Prepping’ (het zich voorbereiden op een noodsituatie). Anderzijds wordt de naïviteit belicht waarmee soldaten ten strijde trekken – een naïviteit die voortkomt uit het idee dat oorlog in het echt door sommigen ook als een spel wordt gezien. 

Evenementen
Naast deze drie deeltentoonstellingen vinden er ‘liniebrede’ evenementen plaats in de vorm van prepping courses, SOS-shops en andere activiteiten. Een breed publiek – van kunstliefhebbers tot erfgoedtoeristen, van jong tot oud – zal zich aangesproken voelen door Gimme Shelter, dat één van de kroonjuwelen vormt van het jubileum 200 jaar Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Gimme Shelter laat werk zien van meer dan vijftig kunstenaars. Een twaalftal kunstenaars krijgt de opdracht nieuw werk te maken, andere tonen bestaand werk dat soms nog nooit eerder is getoond in Nederland.

Gimme Shelter wordt samengesteld door Lucette ter Borg en Sacha Bronwasser.

Een greep uit de deelnemende kunstenaars:
Lida Abdul (AFG), Allora & Calzadilla (PRI), Craig Ames (GB), Michael Blum (CAN), Dik Bouwhuis (NL), Marcel Broodthaers (B), Jeremy Deller (GB), Omer Fast (ISR), Zoro Feigl (NL), Nina Glockner (DE), Johan Grimonprez (BE), Stefan Gross (D), Juan-Pedro Fabra Guemberena (UR), Hertog & Nadler (NL en ISR), Jos Houweling (NL), Esther Jiskoot (NL), Marieke de Jong (NL), Jasper Niens (NL), Trevor Paglen (USA), Mykola Ridnyi (UKR), André Robillard (FR), Fernando Sánchez Castillo (ES), Elisa van Schie (NL), Charlotte Schleiffert (NL), Jean Smilowski (FR), Stout & Smits (NL), Matjaz Stuk & Alena Hudcovicova (SVN en SVK), Shinkichi Tajiri (USA/JAP), Danila Tkachenko (RU), Louis Tourquetil (FR), Wouter Klein Velderman (NL), Dick Verdult (NL), Ralf Westerhof (NL), Akram Zaatari (LBN) en Pim Zwier (NL).

Email: info@gimme-shelter.nl
Facebook: Gimme Shelter
Twitter: Gimme Shelter

Datum:
30 mei 2015 / 20 september 2015
Type activiteit:

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0