Coöperatieve burgers

Astrid Elburg geeft organisatieadvies, training en is coach. Ze pleit voor authentieke leiders, eigenheid en ruimte voor mensen met verbindende kwaliteiten. Een kans voor de jonge generatie, een tijd voor nieuw leiderschap en bevlogen persoonlijkheden.

"De talenten van begaafde mensen zijn verschillend en ieder tijdperk heeft zijn eigen karakter. Laat ieder tonen waartoe hij in staat is en laat niemand jaloers zijn op een ander die op zijn manier en naar de mate van zijn  krachten probeert iets bij te dragen tot het onderricht van allen. Erasmus aan Jean de Carondelet, Bazel, 5 januari 1523.

Regels zijn nodig om aan een cultuur te kunnen bouwen, maar we zijn doorgeschoten in regelzucht en denken dat we daarmee alles onder controle hebben. Wij leggen de nadruk op de ontwikkeling en de inzet van onze ratio met de daarbij behorende kwaliteitsdefinities, procedures en de inrichting van strategische en logistieke processen. Onze resultaatgerichtheid gecombineerd met een sterk ontwikkeld individualisme maakt dat er groot gebrek is ontstaan aan oprecht menselijk contact, waarbij verbindingen tussen individuen, gemeenschappen, sociale lagen en kennisgroepen een grote rol spelen. Het verzoek om deze behoefte te vertalen in leiderschap en politieke acties klinkt steeds luider.

We zijn naast productiemiddel steeds grotere consumenten geworden, maar we hebben ook emoties en we zijn steeds meer op zoek naar betekenis en verbinding. We verlangen naar gezamenlijke waarden en leggen vaker de link tussen business case en value case… Onze monetaire-,  onderwijs- en zorgconcepten, culturele en andere uitstekend doordachte structuren zijn uitgewerkt, omdat wij te weinig rekening hebben gehouden met de menselijke maat en waarden. En ondertussen is door de globalisering de vraag gerezen wat dan onze gezamenlijke waarden zijn.

Hoe kunnen wij onze kennis en technologie koppelen aan pure wijsheid om onze beschaving naar een hoger plan te tillen? Hoe definiëren we onze beschaving en wat is wijsheid in deze? Dat is de hamvraag. Ondertussen hebben we door de huidige economische en ecologische crisis het gevoel dat we ook in een mentale en spirituele malaise zitten of omgekeerd, sterker nog, we zitten in een mentaliteitscrisis. We zijn gedwongen om op zoek te gaan naar oplossingen.

De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter, het wantrouwen tussen sociaaleconomische klassen, tussen arme en rijke landen en tussen de zogenaamde verlichte en vermeende achterlijke culturen neemt toe. Onze grote instituties van macht en toezicht moeten worden hervormd maar vooral wordt het ons duidelijk dat wij tekort hebben aan leiderschapskwaliteiten,  empathie, vertrouwen en creativiteit om met dit gegeven om te gaan.

Daarnaast is het uiteindelijke succes van een maatschappij afhankelijk van de mate waarin individuen zich kunnen ontplooien, zich met elkaar kunnen verbinden en zich aangemoedigd voelen om vanuit gelijkwaardigheid een bijdrage te leveren. De toekomst heeft geen vorm; die moet gecreëerd worden en de vormgeving ervan is een van de meest fascinerende taken die er zijn.

Het zou interessant zijn om te onderzoeken wat onze bruto nationale potentie is, een andere norm om te kunnen beoordelen wat de impact van ons gezamenlijk talent is om onze maatschappelijke en economische ambities te kunnen realiseren; een concreet idee voor een nieuwe meetlat voor het leren zien en waarderen van alle talenten. We moeten toch toe naar de hervorming van onze sociale orde waarin uitsluitend dominante, agressieve en zeer commerciële profielen worden gewaardeerd. Het zou goed zijn om podia te creëren voor  mensen die niet gemakkelijk op de voorgrond treden en zich een roepende in de woestijn voelen.

Medemenselijkheid staat al heel lang op onze agenda, maar onze samenleving heeft meer intrinsieke menselijkheid nodig. Met andere woorden, het besef dat wij er beter van worden als wij beter met elkaar  omgaan. Deze tijd vraagt om economische en ecologische duurzaamheid met verantwoordelijkheid en sociale duurzaamheid als vertrekpunt.

Doe een beroep op het talent van mensen die gemotiveerd zijn om duurzame verbindingen met elkaar en met de rest van de samenleving aan te gaan. Laat ze samenwerken met reeds bestaande en nieuwe initiatieven en maak hiervoor budgetten vrij. Creëer speelruimte tussen de politiek, economie, intellectuelen, cultuur en de media. Geef ze de opdracht om als een extra laag cement in de samenleving te functioneren en om hiervoor concepten aan te dragen ten behoeve van ons onderwijs. We zijn toe aan een nieuwe ordening van onze samenleving die veelvormig en veelkleurig is van samenstelling. Met behulp van deze nieuwe uitgangspunten en met oog voor kleinschaligheid zal de nieuwe structuur worden geactiveerd en zullen gemeenschappen vitaler worden. Deze crisis is een kans.

Bevlogen, faciliterende, verbindende persoonlijkheden zijn nodig om dit proces te leiden. Zij die zich oprecht kunnen en willen verdiepen in wat jongeren beweegt of waar onze senioren behoefte aan hebben en wat we met z’n allen nodig hebben om geïnspireerd te blijven.

Coöperatief burgerschap is hiervoor nodig en een besef dat deze tijd kansen biedt voor mensen met sterke verbindende kwaliteiten vanuit het bewustzijn dat wij deel uitmaken van een groter geheel en met het geloof dat wij in staat zijn onszelf opnieuw uit te vinden. Onze kinderen kunnen worden opgevoed tot sociale wezens in plaats van individualisten die pasten in het neoliberalisme. Geef het onderwijs handvatten om studenten te verleiden om creatieve, inspirerende, coöperatieve burgers te worden. Neem hoffelijkheid op in de leermodules, om de kwaliteit van onze interactievaardigheden te verbeteren waardoor we leren ons op constructieve manier tot elkaar te verhouden. We worden daar gelukkiger van.

Als ons huiswerk is gedaan kunnen we ondernemend en vol zelfvertrouwen naar onszelf, naar Europa en naar de wereld kijken. Nederlandse kinderen zijn de gelukkigste van de wereld zegt men, bedenk programma’s waardoor ze dit geluk kunnen inzetten voor sociale innovatie.

De basis is uiteindelijk dat wij authentieke leiders kiezen die naast visie en daadkracht beschikken over natuurlijke coöperatieve kwaliteiten omdat die richtinggevend zouden moeten zijn in dit proces. Ook moeten wij leren geven en elkaar de ruimte gunnen om vanuit eigenheid een bijdrage te leveren aan deze ontwikkeling.

Voorbeelden uit mijn dagelijkse praktijk laten zien hoe belangrijk het voor mensen is om gezien te worden. Wij hebben geleerd kennis en expertise te (h)erkennen. Maar bijzondere persoonlijke kwaliteiten en afwijkende talenten worden te weinig ingezet of negatief geduid waardoor mensen zich ondergewaardeerd voelen en niet optimaal kunnen bijdragen aan hun (werk)omgeving. Volgens een eigen concept, de Elburg Value case, geef ik trainingen om talenten te leren waarderen. Ook bijzonderlingen zijn belangrijk, dat zijn individuen die  afwijken van wat wij over het algemeen als normaal beschouwen. Zij beschikken over andere creatieve en communicatieve talenten en zijn in staat om nieuwe verbindingen te leggen. Zij kunnen het goede voorbeeld geven.

Als adviseur van jonge professionals en studenten van de New Urban Collective van de VU in Amsterdam en van studenten van de Veerstichting in Leiden zie ik dat er een generatie opstaat die op een andere manier en via hedendaagse communicatiemiddelen nationaal en internationaal verbindingen legt. Zij hebben minder culturele barrières, de opvattingen over hiërarchie zijn anders en zij zijn meer gericht op samenwerken. Meer dan eerdere generaties zijn zij zich ervan bewust dat delen en herkennen van ‘funny flies’ noodzakelijk zijn voor hun voortbestaan. Voor deze generatie is verbinding essentieel voor zelfverwezenlijking. Zij hebben meer oog voor economische, ecologische en sociale duurzaamheid en ze zijn gevoelig voor het coöperatief burgerschap, waar ik voor pleit. Zij kunnen ons hierin voorgaan. Hoffelijkheid en delen zijn aan te leren eigenschappen, om dit te kunnen moeten we elkaar in de ogen zien. Heb oog voor elkaar. Ecce Homo."