#kerkverhalen: De honderd mooiste kerken van Nederland

Het is een bijzonder boek, 'Kerkinterieurs in Nederland'. Katholieke, protestantse en joodse interieurs komen voorbij en worden beschreven en nader geduid door zo’n vijftig deskundige auteurs. De variëteit van de Nederlandse kerken is groot, maar er is ook veel gemeenschappelijk. Het zijn vooral de schitterende foto’s van fotograaf Arjan Bronkhorst die het boek allure geven.

Het initiatief voor het boek kwam van Museum Catharijneconvent. Al spoedig voegde de Rijksdienst Cultureel Erfgoed zich bij het initiatief. Samen met een aantal financiers realiseerden ze dit boek. De volgende stappen worden inmiddels al voorbereid. De RCE, initiatiefnemer van de Agenda Toekomst Religieus Erfgoed wil religieus erfgoed duurzaam behouden en er een actuele betekenis aan geven. Het Catharijneconvent werkt inmiddels ook plannen uit om het cultureel bezoek aan enkele toonaangevende kerken uit het boek substantieel te verhogen.

Sint-Janskathedraal

Een aantal van de kerken is mij bekend, dat zijn er opgeteld 22. Maar echt bezocht heb ik er maar zes. De kerk die ik het meest bezocht heb, is een kathedraal, de Sint-Janskathedraal in ’s Hertogenbosch. Dat komt omdat ik uit Den Bosch kom, oorspronkelijk. Het is een mooie, lichte kathedraal, met zijkapellen, enge beesten en enge mensen op de luchtbogen aan de buitenkant. Jeroen Bosch-achtig. En ook een engel, ook op een van de luchtbogen, die je kunt bellen en die het contact met de hemel verzorgt.  Binnen zijn mooie gebrandschilderde ramen en een Mariakapel met een Maria die wonderen bewerkstelligt. En niet te vergeten de prachtige uitgebreide kerststal met vele dieren die je zelden in kerststallen ziet zoals een uil, een pauw, een bok, een vos  en een panter.

Nummer twee is de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem die zijn katholieke karakter nog voor een groot deel behouden heeft. Op het wereldberoemde Müller-orgel  met een hoogte van bijna 30 meter tot aan het gewelf staan meer dan 25 beelden van de Amsterdamse beeldhouwer Jan van Logteren. In de top van het orgel houden twee Hollandse leeuwen het Haarlemse stadswapen stevig met hun voorpoten vast.

Mozaïek

Nummer drie, de Domkerk in Utrecht. Die moet het sinds 1674 zonder schip doen. Maar wat er nog over is, de Domtoren, de hoogste kerktoren van Nederland, en de Domkerk mogen er zijn. Een prachtige gothische ruimte, met net als in de Sint-Jan  fraaie grafstenen, elk met een eigen versiering.

Met de wandelclub De Doornvogels liepen we aan het eind van een wandeling nummer vier, de Antonius Abtkerk in Scheveningen binnen. Dat is alweer een paar jaar geleden. Deze kerk blijkt ook in het boek te staan. Aldaar kregen we deskundige uitleg van een zeer betrokken parochiaan, al ruim 80 jaar oud, die het hele herstelproces van de kerk mede op poten had gezet  en gerealiseerd. Hij wees naar allerlei details van het enorme mozaïek achter het hoofdaltaar naar een ontwerp van Antoon Molkenboer. Verbeeld zijn de wonderbaarlijke gebedsverhoringen gedurende de cholera-epidemie die in 1848 in Scheveningen woedde. Het mozaïek is vervaardigd met Venetiaanse emailsteentjes. Ook de prachtige kruiswegstaties zijn met hetzelfde materiaal gemaakt.

Ook fraaie grafstenen in de Oude Kerk Amsterdam, nummer vijf. Er blijken zo’n 2500 grafstenen in het gebouw te zijn. Er is onverwacht veel ruimte in deze kerk. Dat is wel eens anders geweest. In 1571 stonden er niet minder dan 39 altaren, allemaal in aparte kapellen. Ik zag die kerk terwijl er een tentoonstelling van moderne kunst was. Ook hier een Müller-orgel, althans, hij heeft het oorspronkelijke orgel van Jurriaan Westerman aanzienlijk vergroot.

Mozes

En ten slotte de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk in Dordrecht. Ook gezien tijdens een tocht van de Doornvogels in de mooie stad Dordrecht. De bouwmeester Evert Spoorwater was ook betrokken bij de kathedraal van Antwerpen en de Haarlemse Sint-Bavo. De kerk maakt een weelderige indruk met een preekstoel in rococostijl en banken gemaakt van Cubaans mahoniehout. Het herinnert aan het rijke verleden van de stad Dordrecht. Ter verdediging van de pracht en praal verwezen de Dordtse burgers, ook al waren ze inmiddels protestants, naar Mozes. Had die immers op de berg Sinai niet gezegd dat gelovigen voor de bouw van de tempel kostbaarheden moesten schenken?

Het boek over de honderd mooiste kerken van Nederland is een prachtig boek en wordt waarschijnlijk een standaardwerk.

Afbeeldingen:  1,  2 en 3, Antonius Abtkerk Scheveningen, 4, 5 en 6, Sint Janskathedraal 's Hertogenbosch, 7 en 8, Oude Kerk Amsterdam

Kerkinterieurs in Nederland, ISBN 9789462581265, uitgeverij WBOOKS