#kerkverhalen: SPAGAATDENKEN
We hebben doorgaans een hoge dunk van de unieke denkkracht van het mensdom. Religies en filosofieën tonen al heel lang waar dat denken toe in staat is. De laatste eeuwen bezet de wetenschap de koppositie.
Toch knaagt er iets. Er zijn nogal wat voorbeelden waardoor je je afvraagt of die hoge dunk wel terecht is. Hoewel de spelregels van het wetenschappelijke, logische denken nu maatgevend zijn, kom je nogal wat spagaatdenken tegen.
Bijvoorbeeld: je homofiele neiging onderdrukken met homofoob gedrag. Of: de christelijke cultuur van naastenliefde omarmen, en tegelijk een economisch systeem in stand houden waarbij de naaste bron van winst is.
Geaccepteerde maar niettemin rare tegenstrijdigheid, dus.
Maar er is nog een tweede, heel andere manier van spagaatdenken. Er zitten namelijk, vanaf den beginne, spagaten ingebouwd in dat fenomenale menselijk denken.
Bijvoorbeeld: je wilt hoogst individueel jezelf zijn, maar toch ook sociaal. Of: je gunt iedereen de vrijheid, maar dat lukt niet zonder machtsuitoefening en dus vrijheidsbeperking.
Universeel voorkomende, onvermijdelijke tegenstrijdigheid.
Al denkend hebben mensen overal en altijd een oplossing gevonden voor die tweede categorie spagaten, namelijk ‘waarden’. Waarden zijn algemene principes die het samenleven mogelijk maken, ondanks ingebouwde tegenstellingen. Die waarden leiden tot handige instituties, bijvoorbeeld een verwantschapssysteem, of een vorm van inspraak.
Typerend voor de eerste vorm van spagaatdenken is dat er te weinig aandacht is voor waarden. Weldenkende mensen kunnen daar iets aan doen.
Reageren
- Login of registreer om te kunnen reageren
