Op stap met Napoleon: Vlaanderen voor 100 dagen ‘de coulissen van Parijs’(deel 1)

Een Gentse krant en Franse mémoires getuigen van 100 dagen wereldgeschiedenis

Met de Gazette van Gend en de mémoires van graaf de Chateaubriand in de hand, schetst Joeri Mertens in deze blogreeks een beeld van Gent dat in 1815 de 'coulissen van Parijs' vormde. Vandaag beschrijft hij voor ons het decor.

Over Napoleon, Lodewijk XVIII, Vlaanderen en Gent

In 2015 is het precies 200 jaar geleden dat Napoleon Bonaparte in Waterloo werd verslagen. Aan die veldslag gingen de 100 dagen van Napoleon vooraf, maar ook 100 dagen waarin de Franse adel weer op de vlucht sloeg. Onder hen ook Louis XVIII, koning van Frankrijk, die naar Vlaanderen vluchtte. Het werden uiteindelijk 100 dagen waarin een interne Franse kwestie een internationale troepenmacht op de been bracht, een nieuw koninkrijk ontstond en Gent in het centrum van de Europese storm terecht kwam.

Aan de hand van de Gazette van Gend en de mémoires van graaf de Chateaubriand probeert deze reeks een beeld te schetsen van het kleine Gent dat - zoals de Chateaubriand het zegt - voor 100 dagen de coulissen van Parijs vormde.We stellen graag onze belangrijkste bronnen even voor die een band hebben met het Hôtel Clemmen en het Hotel des Flandres, beiden in het historische centrum van Gent.

De Gazette van Gend

De Gazette van Gend is één van de oudste kranten van Vlaanderen. Ze verscheen voor het eerst in 1667 onder de naam van ‘Ghendtsche Post-tydinghen’ en werd in 1723 herdoopt in ‘Gazette van Ghendt’.

Er was weinig of geen concurrentie tot wanneer in 1802 de ‘Annonces et Avis divers du Départe­ment de l'Escaut’ verscheen. In 1811 werden beide kranten tijdelijk gefusioneerd maar na de val van het Franse regime in 1814 hernam de ‘Gazette van Gend’ z’n oude Nederlandstalige titel.

De Gazette verscheen in 1815 twee keer per week, één keer op maandag en één keer op donderdag. De koningsgezinde krant bracht het Gentse nieuws zeer kort op de bal. Voor het internationale nieuws moest men vertrouwen op couriers, brieven of telegraafberichten. In 1865 werd de Gazette van Gent een volwaardig dagblad, uitgegeven door de familie Vander Haeghen.

Het is dezelfde familie die het Hôtel Clemmen, nu bekend als Museum Arnold Vander Haeghen, aan de Stad Gent schonk, hetzelfde huis ook waarin tijdens de 100 dagen onder andere de hertog van Wellington verbleef.

Het hof van Louis XVIII in Gent

Tijdens de 100 dagen vertoefde niet enkel Louis XVIII in Gent maar ook zijn hele hof. Onder hen de waarnemend minister voor Binnenlandse zaken, graaf René-François de Chateaubriand (1768-1848). Meer dan om z’n politieke carrière is hij bekend om z’n schrijverstalent. Hij wordt gezien als één van de grondleggers van de Franse Romantiek.

Zijn autobiografie "Mémoires d’Outretombe" (1848-1850) beschrijft ook Les cent-jours à Gand. Hij schrijft vanuit zijn Frans oogpunt over de stad, de inwoners, bezoekers en uiteindelijk de slag bij Waterloo... Voor hem betekenden die 100 dagen in Gent niets meer dan een verblijf in “un vestiaire derrière les coulisses du spectacle ouvert à Paris”.

Die ‘vestiaire’ was het Hotel des Flandres op de Poel. Hij had er onder andere het gezelschap van graaf Beugnot (Frans minister van zeemacht) en andere Franse émigrés als Abbé Louis.

Later zou de Chateaubriand een appartement huren in de Kruisstraat, maar zelf kan je nog steeds terecht in de historische ruimtes van het Hotel des Flandres!

Bronnen

Onroerend Erfgoed dankt vooral de Stad Tienen en de Zwarte Doos, stadsarchief Gent, voor het gebruik van afbeeldingen uit hun collectie. De prenten uit de collectie Wynantz dateren uit 1820-23 en geven een fraai beeld van het Gent van Louis XVIII.

Gazette van Gend, en annoncen ofte waerschouwinges-blad, met autorisatie van zyne majesteyt den koning van de Nederlanden, 1815. (Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarchief)

De Chateaubriand, Mémoires d’Outretombe , http://visualiseur.bnf.fr/CadresFenetre?O=NUMM-101350&M=tdm

http://gent-door-de-jaren.be/index.php?module=Nieuws&func=display&sid=25

http://literairgent.be/lexicon/auteurs/de-chateaubriand-francois-rene/

http://www.hoteldeflandre.be/index.asp?cat=Geschiedenis+Hotel&rubriekId=...

Foto Gazette van Gend, Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarchief.

Foto Hotel de Flandre © Hotel de Flandre

Tags

Reageren