Vrijdag Zindag #58
Vrijdag Zindag #58
Geweldloos weerbaar
Macht en spel komen nogal eens langs in Vrijdag Zindag. Vraag: hoe zit het met macht en spel als er een oorlog losbrandt? Oorlog is grootschalige machtsuitoefening. Maar spel? Oorlog is spelbederf. Of is er toch enige speelruimte? Wat typeert macht en spel?
Macht is het vermogen het gedrag van anderen te bepalen, vaak tegen hun zin. Poetin probeert dat met Oekraïne en indirect met de NAVO. Zijn voornaamste machtsmiddel is het leger. Economische sancties zijn een machtsmiddel van de andere kant.
Spel is van een ander kaliber. Wie speelt, benut gelijktijdig twee ordeningen van de werkelijkheid. Elk spel opent een andere werkelijkheid naast de gebruikelijke werkelijkheid. Dat gebeurt in sport en spel, maar ook breder. Zo spelen gelovigen met een heilige werkelijkheid. Politieke partijen spelen met plannen voor wenselijke werkelijkheden.
Terwijl spelers spelen met twee ordeningen, leggen machthebbers een enkelvoudige ordening op. Poetin wil met zijn oorlog voorkomen dat Oekraïne speelt met de gedachte tot NAVO en EU toe te treden. Zijn exclusieve ordening is het Heilige Russische Rijk, tegelijk religieus en politiek.
Geweldloze weerbaarheid combineert macht en spel, om een machtssituatie te veranderen. Een Russische tank staat stil op een tweebaansweg in Oekraïne. Een Oekraïense automobilist stopt.
'Hebben jullie pech?'
'Geen brandstof meer.'
'Zal ik jullie terugslepen naar Rusland?'
Deze automobilist speelt spottend met twee werkelijkheden.
Ander voorbeeld. Een Oekraïense vrouw biedt een Russische soldaat zonnebloempitten aan. Hij moet die in zijn zak te steken, zegt ze, zodat er zonnebloemen zullen groeien op zijn graf. Ook zij speelt geweldloos het spel van de weerbaarheid. Extra betekenislaag: de zonnebloem is de Oekraïense nationale bloem.
Soms maken machthebbers speelse weerbaarheid zelf mogelijk. Poetin dreigt met nucleaire wapens. Die afschrikkingsstrategie staat bekend als 'Mutually Assured Destruction', wederzijds gegarandeerde vernietiging. Afkorting? MAD.
Met zo'n strategie houd je zelfs niet één werkelijkheid over om mee te spelen.
HAIKU
roofvogels jagen
over alle grenzen heen
op dood en leven
DIALOOGJE (zie ook afbeelding 1)
A Verschrikkelijk, die oorlog
B Tja, wat doe je ertegen?
A Poetin in zijn hemd zetten?
B Hij heeft zich al bloot gegeven.
Vrijdag Zindag’ nodigt wekelijks uit tot zingeving. In vier vaste onderdelen – druppel-column, haiku, dialoogje en zinnebeeld – komt een weekthema aan de orde. De onderwerpen komen direct of indirect uit de driehoek Levensbeschouwing – Macht – Spel.
Vaste lezers ontvangen bij verschijnen een mailtje met info over de inhoud. Aan- en afmelding via ‘Contact’. Reacties zijn welkom via de reactieruimte onderaan ‘Vrijdag Zindag’.
Reageren
- Login of registreer om te kunnen reageren
