Stoommachine Bollinckx opnieuw in werking

De voormalige kartonfabriek Winderickx en papiermolen Herisem vormen samen een negentiende-eeuws industrieel complex dat bekend staat als één van de best bewaarde voorbeelden van de papier- en kartonnijverheid in Vlaams-Brabant. De Bollinckx stoommachine dreef via een centrale as verschillende machines aan in het proces om karton te maken en af te werken.

Techniek

Al een tijdje bleken er kleine hoeveelheden stoom vrij te komen bij het onder stoom zetten van de machine. Onderzoek wees uit dat er een scheur was ontstaan in de cilinder. De cilinder is een monoliet gietijzeren onderdeel, specifiek op maat van deze stoommachine gemaakt. Het herstellen van een scheur, zonder volledige demontage van de machine en zonder verlies van authentiek materiaal, is een zeer complexe aangelegenheid. Gietijzer kan namelijk niet gelast worden.

Daarom werd gekozen voor ‘metalen stiksels’. Neen, hier kwam geen naaimachine aan te pas. Het gaat om een koude herstelmethode waarbij de scheur door metalen stiksels wordt gedicht. Loodrecht en op de scheur boort men gaten tot op een bepaalde diepte. Hierin worden stukjes metaal ingeboord en aangedrukt. Deze stukjes bestaan uit een nikkellegering, die zeer samendrukbaar is en dezelfde eigenschappen heeft als het gietijzer. Het samendrukken van de nikkelstukjes geeft een nieuwe spanning ter hoogte van de scheur, die voor de dichting zorgt. Het lijken wel metalen stiksels.

Slechts één Engelse firma past deze techniek wereldwijd frequent toe. Het bedrijf gebruikt de methode al 70 jaar voor stoommachines, maar ook voor scheepsmotoren, motoren van oldtimers, etc. Toch had de technieker die de herstelling uitvoerde - en al 15 jaar wereldwijd ervaring opdeed - nog nooit aan een dergelijke machine gewerkt. Toch wel een uniek stukje erfgoed dus!

Stoomdagen

Dankzij de herstellingswerken kan de stoommachine opnieuw onder stoom gezet worden. Wil je de stoommachine zelf in werking zien? Dan kan op zogenaamde stoomdagen in het voor- en najaar. Meer informatie vind je op de website van de kartonfabriek.