Hendrik François Hartogh Heys van Zouteveen

Hendrik werd geboren in Delft als zoon van de vrijdenker en darwinist Hermanus François Hartogh Heys van Zouteveen (advocaat en hoogheemraad van Delfland) en Maria Elisabeth van der Veen, dochter van advocaat en procureur bij het gerechtshof en rechtbank te Assen. Hendrik kreeg na een jeugd in Delft en Assen, zijn drie-jarige opleiding tot “tuinbouwkundige en architect” (1891-1894) aan de middelbare Land- en Tuinbouwschool in Vilvoorde (België).

In eerste instantie genoot hij misschien wel het meest bekendheid als opvolger docent Tuinkunst van de bekende tuinarchitect Leonard Springer. 35 Jaar achtereen was hij eerst als leraar, later vanaf 1918 als lector Tuinkunst, aan de voormalige Landbouwhogeschool en haar voorganger de Rijkslandbouwschool in Wageningen, verbonden. Hij woonde tegenover de dependance voor tekenen en gymnastiek, op Wilhelminaweg 6, in de villa genaamd ‘New Oakland’.

Aanvankelijk was hij echter meer docent en wetenschapper dan tuinarchitect. In zijn beginjaren heeft Hartogh Heys de meeste ontwerpen gemaakt, waaronder zijn bijdrage voor Gross-Berlin! Pas in latere jaren trekt hij zich als ontwerper meer terug en richt hij zich op verbetering van het onderwijs en op uitbreiding met stedenbouwkundig onderwijs!

Getuige enige artikelen in verschillende tijdschriften (o.a. De geschiedenis der tuinkunst als vak van studie, in het tijdschrift 'De Tuinbouw'), gingen het onderwijs in de tuinarchitectuur en de geschiedenis van de tuinkunst hem zeer aan het hart. Waarschijnlijk om die reden had Springer hem dan ook in 1900 als zijn opvolger voorgesteld. Hij zou deze functie, naast een eigen beroepspraktijk, blijven uitoefenen tot zijn pensionering in 1935. Als lector Tuinkunst werd Hartogh Heys opgevolgd door de plantengeograaf en tuinarchitect, later eerste hoogleraar tuinarchitectuur in Wageningen, Jan Thijs Pieter Bijhouwer.

Bekende ontwerpen van zijn hand:

Ontwerp begraafplaatsen in Amersfoort (1896) en Enschede (1899);
Herstel-/reconstructieplan landgoed Dool-om-Bergh Amersfoort (1896);
Ontwerp museumtuin in Amersfoort (1896);
Ontwerp keienmonument in Amersfoort (1897);
Eerste Ontwerp villapark Bergkwartier Amersfoort (1898);
Tuin bij Rijkskrankzinnigengesticht Grave (1899);
Ontwerp villatuin fam. Martens in Bergkwartier te Amersfoort (1900);
Prijsvraagontwerp Rengerspark Leeuwarden (1903). Een ander ontwerp van de firma H. Copijn en Zn. werd uitgevoerd;
Herstellingsoord onderwijzers in Lunteren (1907);
Stedenbouwkundig uitbreidingsplan prijsvraag Gross-Berlin (1909);
Huis De Kamp (1910-1920) en Cultuurpark De Kamp (1928) in Heelsum;
Ontwerp (villa)tuinen in Amersfoort, Beek, Elburg, Lisse, Renkum, Wageningen;
Botanische Tuin De Dreijen / rotstuin (1901);
Publiek park met tuindorp 45 ha. (ongedat.);
Uitbreidingsplan i.o.v. gemeente Wageningen, i.s.m. Leonard Springer;
Plan voor reorganisatie van de eerste systeemtuin achter de Landbouwhogeschool (op de plaats van het tegenwoordige Torckpark).

Belangrijkste vakliteratuur van de hand van H.F. Hartogh Heys van Zouteveen:

Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, Boomen en heesters in parken en tuinen, Zutphen 1908. Tegenwoordig is dit boek heel goed te gebruiken als handboek bij restauraties van tuinen uit het begin van de twintigste eeuw.
Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, Tuinaanleg: het een en ander over den aanleg van kleine tuintjes, Wageningen 1911.
Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, Gründlegende Ideen auf dem Gebiete der Städtebaues von Gross-Berlin.,Wageningen 1911.
Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, Het onderwijs in tuinarchitectuur aan de Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool te Wageningen, z.pl. [Wageningen] z.jr. [1915].
Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, De Siertuin, Zutphen 1920.
Hartogh Heys van Zouteveen, H.F, Moet de opleiding van den landschapsarchitect plaats vinden in Delft of in Wageningen, Wageningen 1928.
Debie, Patricia, ’H.F.Hartogh Heys van Zouteveen en A.M. Tromp van Holst, twee invloedrijke inwoners van Amersfoort’, Flehite Historisch Jaarboek voor Amersfoort en omstreken, 13 (2012), p. 53-77.
Debie, P.H.M, ‘Ziehier een kleinen grondslag, waarop gij verder zult kunnen voortarbeiden’, de nalatenschap van tuinkunstenaar H.F.Hartogh Heys van Zouteveen (Delft, 13 juli 1870 – Wageningen, 23 maart 1943), Utrecht 2011 (niet openbaar manuscript).
En vele artikelen over tuinkunstgeschiedenis, tuinkunstonderwijs en meer, zie Wageningen UR Library Catalogue, onder de naam van de auteur H.F.Hartogh Heys van Zouteveen.