Jan Janszoon Weltevree

Zo’n beetje alles wat er over Jan Janszoon Weltevree bekend is, is afkomstig uit de geschriften van de boekhouder Hendrik Hamel, die werkzaam was bij de VOC. Doordat er geen feitelijke gegevens over Weltevee zijn overgeleverd aan het heden, moet de informatie van Hamel kritisch worden bestudeerd en niet zomaar voor waarheid worden aangenomen.

Volgens Hamel werd Weltevree rond het jaar 1595 geboren in het dorp De Rijp. Anderen spreken dit tegen en beweren dat Weltevree in Vlaardingen werd geboren. Wat wel vaststaat, is dat Weltevree zich op 17 maart 1626 liet inschepen op het schip ‘Hollandia’ dat naar Nederlands-Indië vertrok. Een jaar later zou Weltevree terugkeren naar Nederland met het schip ‘Ouwerkerck’. Door hevige stormen duurde de reis echter veel langer dan gepland. Samen met Dirck Gijsbertz. En Jan Pieterse Verbaest besloten aan land te gaan. Ze kwamen terecht op het eiland Jeju, een eiland dat tien kilometer zuidwaarts is gelegen ten opzichte van het Koreaanse schiereiland.

Gekaapt
Dat het zo gegaan is, lijk echter niet waarschijnlijk. Een tweede verhaal dat de ronde doet, vertelt ons dat Weltevree op een schip (mee)voer, die door de Ouwerkerk was gekaapt.
 Dit schip raakte in moeilijkheden voor de Koreaanse kust. De drie Hollanders zouden van boord zijn gegaan. De andere Hollanders, een man of dertien, zouden samen met de tachtig Chinezen die nog aan boord waren, zijn omgekomen.

De Nederlanders mochten – vanwege de isolatiepolitiek - het eiland niet meer verlaten en het schip vertrok richting Nederland zonder hen. Weltevree nam de Koreaanse naam Pak Yön, welke in het Nederland moet worden gelegen als Yön Pak. Weltevree huwde met een Koreaanse vrouw en samen kregen zij twee kinderen. De ene bron heeft het over een zoon en een dochter, de andere bron heeft het over twee zonen, die op een militaire academie zaten.

Hollanders
Weltevree was in Korea werkzaam als regeringsfunctionaris. Ook trad hij op als
  vertaler tussen Nederlandse schipbreukelingen van ‘De Sperwer’ en de Koreaanse koning in 1653. Toen een aantal van hen – na dertien jaar ontsnapten – vertelden zij in Nederland het verhaal van Weltevree. Onder hen was boekhouder Hendrik Hamel. Volgens Hamel huilde Weltevree zo hard toen hij voor het eerst Hollanders zag in Korea, dat zijn hele baard doorweekt was. Hamel schreef in zijn journaal dat hij en zijn maten Weltevree de laatste tien jaar van hun verblijf in Korea niet meer hebben gezien. Dat lijkt niet plausibel, gezien de reactie van Weltevree bij het weerzien met zijn oude landgenoten. Bovendien mocht Weltevree zich vrijelijk door het land bewegen en was er een mogelijkheid om te communiceren per post.

Weltevree werd adviseur van de koning. Hij blies zijn laatste adem uit in Korea, zonder ooit nog naar Nederland terug te keren.

Jan Janse
Ook op de vraag of Jan Janzoon Weltevree wél echt een Rijpenaar was, doen er meerdere antwoorden de ronde. Zo zou het Nederlands dat Weltevree sprak, ten tijde
  van de tweede schipbreuk, niet meer zo goed zijn geweest. Hij heeft mogelijk gezegd dat hij Jan Janszoon was en weltevreden of dat hij naar Korea is gekomen met het schip ‘De Rijp’. In de archieven van de VOC komt de naam Weltevree ook niet voor, alleen de naam Jan, Janse, zoals Jan Janszoon Weltevree ook wel wordt genoemd. Deze Jan Janse was echter afkomstig uit Vlaardingen. In het bevolkingsregister van De Rijp kunnen we het antwoord op bovenstaande vraag niet meer vinden, aangezien deze verloren is gegaan bij de grote brand in 1654.

In zowel De Rijp als in Seoul staat een bronzen beeld van Weltevree. In de Grote Kerk in De Rijp werd in 2011 de tentoonstelling  ‘Jan Janse Weltevree overleven in de vreemde wereld’  gehouden. Een replica van een VOC-schip, Koreaanse kleding, foto’s en filmbeelden waren te bewonderen.

Boek
Over Jan Janzsoon Weltevree heeft auteur Peter Smit een jeugdboek geschreven,
Jan Janse Weltevree dat later werd herdrukt onder de titel De strijd om de Beemster. In dit boek is de jonge visser Jan Janse Weltevree tegen het droogleggen van het Beemstermeer, het meer dat het Schermereiland en daarmee het dorp De Rijp bedreigt. Bij iedere storm slaat het water namelijk een deel van het eiland weg. Weltevree, destijds een jaar of 13, probeert te voorkomen dat het Beemstermeer wordt drooggelegd, want voor de kleine vissers betekent dit het einde van hun broodwinning.

Bijnaam / pseudoniem:
Jan Janse Weltevree
Functie / titel:
Zeeman
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Over Jan Janszoon Weltevree doen verschillende verhalen de ronde. Wat wel vaststaat, is dat hij de eerste Westerling in Korea was.

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1