De moestuin van landgoed Twickel in Delden
Rondom Kasteel Twickel in Delden bevinden zich moestuinen, kassen en siertuinen. De kers op de taart is de oranjerie in de ‘formele tuin’. In de moestuin, een grote tuin, omringd door een dikke muur, worden als vanouds groenten, fruit en bloemen gekweekt. Voor het kasteel en voor de tuinen, én voor het publiek.
De oudste vermelding van Twickel is in 1347, als Herman van Twickelo het huis Eysinck bij Delden koopt. Dit huis wordt het latere kasteel Twickel. De laatste eigenares, barones van Heeckeren, heeft Twickel overgedaan aan een stichting, die nu nog de bezittingen beheert. Tot haar dood in 1975 was de barones zelf bestuursvoorzitter. Ze bepaalde dat na haar dood het kasteel bewoond moest blijven.
Levend cultuurmonument
De barones at uitsluitend uit eigen tuin. Na haar overlijden raakte de tuin in verval, maar in 1993 startte de restauratie. Door de inzet van de tuinbaas, drie hoveniers en twintig tuinvrijwilligers is de moestuin thans een levend cultuurmonument. Er wordt biologisch getuinierd. Schoffel en hark moeten het onkruid bestrijden en de bemesting gebeurt met biologische meststoffen. En ook de bestrijding van ongedierte gebeurt biologisch door het uitzetten van natuurlijke vijanden.
De moestuin functioneert als gebruikstuin, nu niet langer exclusief voor het kasteel maar ook voor bezoekers. Voor de siertuinen worden er jaarlijks 15.000 zomerbloeiers -meer dan 150 soorten- uit zaad opgekweekt, verspeend en opgepot. Daarvan worden zo’n 2.000 verkocht aan particulieren, de meeste op Plantjesmarkt daags voor Moederdag. Naast planten, groenten en fruit worden snijbloemen gekweekt en aangeboden.
Oogst is belangrijk, maar de tuin moet óók mooi zijn. Bloeiende planten staan tussen ‘vergeten groenten’ als kardoen, schorseneer en palmkool. Een loofgang met rozen doorkruist de teeltbedden. Leifruit langs de muren en paden, rabarber gebleekt in terracotta trekpotten, sla onder glazen cloches.
Het Iron House
In de moestuin zijn bijzondere kassen te vinden. Direct achter de ingang staat het Iron House, een zeldzame pronkkas uit 1911. Gerrit Mol, al 45 jaar tuinman: “Het iron house heeft rond glas. Er zitten rolluiken op, tegen de zon. Vroeger was er heel veel groen glas. Dat was voor de felle zon. Het meeste groen glas dat er nu nog is hangt aan de zonkant. Later hebben we de rolluiken er op gelegd. Een soort schermmatten.”
In de kas staan kamerplanten en worden één- en tweejarige planten vermeerderd, zoals heliotroop, salvia en Twickels lavendel ‘Lavandula Twickel Purple’. Onder de tabletten liggen ’s winters de bol- en knolgewassen. Opzij van het Iron House staat een oud-Engelse anjerkas met een authentiek ventilatiesysteem. In deze kas werden tot de dood van baron Van Heeckeren in 1936 anjers gekweekt. Hij droeg elke dag een verse anjer. Er worden nu andere gewassen gekweekt, maar het heet nog steeds de anjerkas. Ook de drie zogeheten pits zijn in gebruik. Dit zijn koude kassen voor het afharden van planten en het kweken van bloemen en groenten.
Oranjebomen
Aan het pad staat een reeks Oranjebomen, ook wel citrusbomen genoemd. Tuinbaas Rick Mensink: “Sommige zijn 300 jaar oud. Je toonde / toont er ook mee aan dat je een fan bent van het koningshuis. Die oranje appeltjes zijn niet om te eten, ook niet lekker, heel bitter. Het behoort tot de groep van de bittere sinaasappels. Midden 16e eeuw kwamen de eerste sinaasappelen in Antwerpen aan. De mensen die het uit het ruim van het schip moesten weghalen, durfden dat niet omdat ze nog nooit zo’n oranje appel hadden gezien. Die waren er bang voor. Die zijn het Chinese appels gaan noemen. Daar is het woord sinaasappel van afgeleid.”
In de nazomer worden alle bomen en planten in de Oranjerie opgesteld om de koude herfst- en wintermaanden te overleven. In december-januari worden de citrusvruchten geoogst. Na de IJsheiligen, medio mei, gaan de bomen en planten weer naar buiten.
Bijen
Sinds 2005 beschikt de moestuin over een eigen bijenstal bestaande uit zestien kasten met evenzoveel volken. Voor bijen is de moestuin met zijn vele bloeiende planten een waar lustoord. Omgekeerd zijn de bijen voor de vitaliteit van de tuin onmisbaar. Veel planten zijn voor hun bestuiving afhankelijk van deze nijvere werkers. Elk bijenvolk produceert jaarlijks dertig tot veertig kilo honing en vijfhonderd gram was. De natuurzuivere honing is te koop in de Landgoedwinkel zolang de voorraad strekt.
In het seizoen, van mei tot eind november, worden de rijpe groenten en fruit verkocht in de verkoopkraam achter in de moestuin. De hoveniers en vrijwilligers zijn aanwezig voor vragen en advies, en halen voor u groenten en snijbloemen vers van het land. Ook bijzondere eenjarigen gekweekt voor de kasteeltuinen, kuipplanten en kruiden zijn te koop. Elke woensdag- en vrijdagmiddag staat de moestuinpoort voor u open, van 13.00-16.00 uur {vrij entree}.
Het piepende hek
Barones Van Heeckeren kwam elke dag naar haar tuin. Ze had een speciaal hek dat altijd dicht zat. Het ging open met veel gepiep en gekraak. Rob Bloemendal, beheerder: “Dat was het teken voor de mannen achterin de tuin, die daar soms lagen te dutten, om op te springen en in ieder geval net doen alsof ze aan het werk waren.” Het hek wordt nog steeds niet gesmeerd als herinnering aan die tijd.
Kwekerij De Border | rozengeur
Binnen de moestuin muur is ook plaats voor kwekerij en hoveniersbedrijf De Border. Een traditionele kwekerij voor -specialiteit- tuinrozen en vaste planten. In voorbeeldtuinen wordt de toepassing van het assortiment getoond. De openingstijden variëren per seizoen, kijk op de site van De Border, https://border.nl/
Naar de Landgoedwinkel | voor bleekpot, honing uit de bijenstal…
Voeder- en nestkast voor vogel, vlinder, eekhoorn en allerhande potterie. Daarvoor kunt u terecht in de Landgoedwinkel, tevens het entreegebouw naar de kasteeltuinen. Hier zijn producten verkrijgbaar van het landgoed en haar pachters, evenals info over wat er zoal te zien en doen is.
Kijk bij de actuele Agenda met alle evenementen en activiteiten op de Buitenplaats
Agenda Buitenplaats | ‘groene’ evenementen en activiteiten, https://twickel.nl/home/landgoed-twickel/bezoekersinfo/activiteiten-en-e...
Luister ook naar de podcast van sKBL, met daarin een interview van Josephine Rombouts met tuinman Gerrit Mol, vrijwilligster Marijke Leussink en tuinbaas Rick Mensink
https://www.skbl.nl/7-de-moestuin-van-landgoed-twickel-in-delden-overijssel/
https://twickel.nl/home/landgoed-twickel/
