Gandhi versus Churchill
Krom, dun, kaal, schaars gekleed en een rond brilletje. Als je er voor staat herken je hem meteen. Het bronzen standbeeld van Gandhi staat op een stoep in het midden van de drukke Churchilllaan. Tussen de autowegen in, op een pad dat vanwege de lange grasstrook alleen door hondenbezitters wordt gebruikt. Het beeld is omringd met bomen, alleen de oplettende passant merkt hem op. Veel zullen dat er niet zijn - de straat wordt voornamelijk gebruikt als snelle doorsteek door de Rivierenbuurt.
Standbeeld
Het is het lot van menig standbeeld. Een held op een voetstuk maar in de praktijk eerder een in brons gegoten buurtbewoner die je kent van gezicht maar waar je niet naar omkijkt. Misschien dat een toevallig passerende toerist er even bij blijft staan en een zelfde pose aanneemt om zo op de foto te worden gezet. Voorwaarde is dan wel dat het beeld op een prominente plek staat zodat hij ook daadwerkelijk te aanschouwen is. Neem Multatuli, op de torensluis over het Singel. Hij wordt waarschijnlijk meer gezien dan gelezen.
Zo’n locatie is Gandhi niet gegund, terwijl deze criticus van het koloniale bewind waarschijnlijk bekender is bij Nederlanders dan onze ‘eigen’ Multatuli. Maar de link tussen de pacifistische Indiase politicus en Amsterdam is niet meteen gelegd. Die is er ook niet echt. Op initiatief van een Hindoe-organisatie is het beeld er in 1990 gekomen en jaarlijks vindt daar op twee oktober, Gandhi’s geboortedag, een herdenking plaats. Iedere gemeenschap verdient zijn eigen monument en het voorstel om een standbeeld van Gandhi te plaatsen zal destijds ongetwijfeld tot weinig protest hebben geleid bij het Amsterdamse bestuur. De Indiase onafhankelijkheidsleider, die opriep tot geweldloos verzet tegen de Britse koloniale macht, roept immers bij velen warme gevoelens op.
Churchill
Hoe ironisch is echter de locatie waar Gandhi te vinden is. Zijn standbeeld staat in de straat die genoemd is naar de man die hem verguisde. De Britse premier die een belangrijke rol speelde bij de bevrijding van de Duitse bezetter maar tegelijkertijd vasthield aan het Britse imperialisme en voor wie Gandhi een doorn in het oog was. Diegene die de Churchilllaan als geschikte locatie aanwees had ofwel een overschot, ofwel een gebrek aan historisch besef. Heeft de Amsterdamse ambtenaar die zijn of haar handtekening onder het besluit zette, de ironie van deze locatie ingezien? Je zou de brieven en notulen over het besluit er op willen nalezen.
Gandhi staat nu al veertien jaar op de Churchilllaan. Het lijkt symbolisch: Gandhi als overwinnaar op Churchill. Een verborgen overwinnaar welteverstaan, want je moet goed kijken wil je hem zien. Misschien kunt u de volgende keer als u over de Churchilllaan rijdt Gandhi even groeten, als een stille ode aan het geweldloos verzet.
Agnes Cremers - Van Gisteren
