De Jacobuskerk is een gotische kerk in het Drentse Rolde. Deze kerk staat op de plaats van een van de oudste kerkjes van Drenthe. De huidige kerk dateert voor een groot deel uit de 15e eeuw. Aan de buitenkant zien we een geheel gotisch gebouw met de karakteristieke spitsbogen in vensters en nissen. De toren is van het zogenaamde Drentse type, te herkennen aan de vier geledingen, door waterlijsten gescheiden, met onderin de ingang en verder in elke geleding één venster, blinde nis of galmgat. Op de toren staat op 52 meter hoogte geen weerhaan, maar een bazuinengel. In de toren hangt een klok uit 1619.
Voorgangers
De eerste, houten kerk op deze plaats werd omstreeks 900 gebouwd. Deze werd gevolgd door minimaal drie houten kerkgebouwen. Vervolgens werd rond 1200 een stenen gebouw opgetrokken in Romaanse stijl. Het kerkgebouw werd regelmatig aangepast, uitgebreid en vernieuwd. De huidige kerk in gotische stijl stamt uit ca. 1400 en werd in 1427/1428 ingewijd en in gebruik genomen.
De Etstoel
Opvallend is dat het schip nauwelijks groter is dan het koor. Dit grote koor heeft te maken met de functie voor de rechtspraak. Vanaf de 13e eeuw tot 1688 fungeerde de Jacobuskerk namelijk als vergaderplaats voor de Etstoel. Op de tweede maandag na Pasen en de dinsdag na Pinksteren hield dit Drentse gerechtshof zitting in Rolde. In de 17e eeuw vestigde de Etstoel zich in het provinciehuis te Assen.
Restauratie
In 1961 werd begonnen met een grote restauratie. Men wilde de kerk terugbrengen in de staat waarin zij in 1428 verkeerde, maar dan zonder decoratie. Er zijn sporen van schilderingen gevonden, maar deze bleven niet bewaard. In de periode 1964-1968 kreeg de Rolder kerk gebrandschilderde ramen door Joep Nicolas.
De Jacobuskerk is altijd de enige kerk in Rolde geweest. Na de Reformatie werd hier de eerste vergadering van de protestantse kerkgemeenten in Drenthe gehouden. Inmiddels wordt de kerk zowel door de Rolder PKN-gemeente als de RK-statie aldaar gebruikt voor erediensten.