‘Stedelijk Museum Alkmaar is hét geheugen van de stad Alkmaar en het vertrekpunt voor iedereen die de geschiedenis en de kunst van Alkmaar en omgeving wil beleven en ontdekken.’ Zo luidt de visie van het gemoderniseerde museum aan het Canadaplein. De veelzijdige collectie omvat pronkstukken uit de Gouden Eeuw, maar eveneens expressionistische schilderkunst.
Lange tijd was het museum gevestigd in het oude schuttersgildehuis De Nieuwe Doelen, maar verhuisde in 2000 naar een pand aan ‘hét Cultuurplein’ van Alkmaar, tegenover de St.-Laurenskerk. In de vaste opstelling staat het Alkmaars Ontzet (1573) en de Gouden Eeuw centraal. De collectie omvat onder meer glas- en zilverwerk, schuttersstukken van Caesar van Everdingen en portretten van Maarten van Heemskerck. Ook kunst van de Bergense School wordt tentoongesteld met onder meer werk van Charley Toorop. Daarnaast is er het speelgoedtheater ‘De Kleine Wereld’.
‘Van Alkmaar de Victorie’
Op 8 oktober 1573 werd de Spaanse bezetting van de stad gestaakt. In de vaste tentoonstelling wordt een beeld geschetst van de belegering met behulp van historische personages. Zo symboliseren stadspensionaris Nanning van Foreest, geus Jacob, katholieke boer Dirk, protestantse stedeling Cornelia en de Spaanse soldaat Juan de verschillende perspectieven. Met behulp van dagboekpassages, theatrale visualisaties, schilderijen en wapens wordt de diversiteit van de collectie ingezet om het verhaal te vertellen. Daarnaast zijn skeletten van belegstrijders te zien, die archeologen in 2010 vonden in twee massagraven op de Paardenmarkt.
