Inwoners van de Krimpenerwaard hebben in de loop van de eeuwen veel bedrijvigheid en industrie zien komen en gaan, maar het zijn waarschijnlijk de steenplaatsen die het meest volledig uit het landschap zijn verdwenen.
|
Vraag Krimpenerwaardspel: Wat heeft de schilder helemaal links onder de bomen afgebeeld?
c. Een koeienschuur
d. Een botenloods
e. Een steenoven
|
Het maken van stenen begon met de belangrijkste grondstof: klei uit de Hollandse IJssel. Om de klei uit de rivier te winnen werden rietkragen aangelegd, een paar meter brede stroken riet. Het water dat langs de dijken stroomde werd door het riet afgeremd, waardoor slib op de bodem werd afgezet. Met baggerbeugels, meterslange stokken met een net aan het eind, werd het slib uit de zogeheten zellingen aan boord van kleine bootjes gehaald.
In steenbakkerijen werd de klei gedroogd, gemalen, gevormd, geperst en klaargemaakt voor het bakken in een oven. Als de stenen klaar waren voor de oven was er vaak al weken aan gewerkt. Omdat zelfs in de kleine ovens plaats was voor tienduizenden bakstenen kon een fout van de stoker grote gevolgen hebben. De oven brandde ruim een maand lang. Langzaam werd de temperatuur verhoogd tot 1000 graden Celsius. Hierdoor duurde het enkele dagen voordat de oven voldoende afgekoeld was om de stenen te rapen. De bakstenen die op deze manier werden gemaakt werden IJsselstenen, of ‘IJsseltjes’, genoemd. Door de kalk die in klei uit de IJssel zat hadden de stenen een gelige kleur. Om deze reden werden ze soms gebruikt als decoratie, of om het verschil tussen stoep en straat aan te geven.
Het aantal steenplaatsen was in de 18e en 19e eeuw redelijk gelijk verdeeld tussen Krimpen aan de IJssel, Ouderkerk en Gouderak. Ieder telde tussen de vier en acht steenplaatsen. De Haastrechtse steenplaatsen waren al vroeg in de 17e eeuw in de problemen gekomen. Door de Franse invasie van Holland in 1672 werden ze bovendien zwaar beschadigd. De Haastrechtse steenplaatsen speelden daardoor maar een kleine rol. In de vroege 20e eeuw kregen ook de andere steenbakkerijen het zwaar. Het IJsselslib raakte vervuild, het aantal kinderen dat moest of mocht werken nam snel af en goedkopere stenen uit andere regio’s kregen steeds vaker de voorkeur.
Object collectie Streekmuseum Krimpenerwaard (afbeelding 2): 'Schilderij Steenplaats Mijnlieff'
800x600
Steenfabriek Mijnlieff, Deze kopie van 19e eeuws schilderij van H.P. Groen dateert uit 1950-1974.
