Tot in de 19e eeuw hadden veel boerderijen in de Krimpenerwaard een veld waarop hennepplanten werden geteeld. De ruim twee meter hoge plant vormt de grondstof voor o.a. touwen en garens. Op boten die in de Krimpenerwaard hun thuishaven hadden, werden vanzelfsprekend veel touwen en netten gebruikt, en ook de nabijheid van Rotterdam en Gouda zorgde voor veel vraag naar touwen.
|
Vraag Krimpenerwaardspel: Welk gezegde kan in verband gebracht worden met de touwnijverheid?
l. 'Een spaak in de wielen steken'
m. 'Iemand op sleeptouw nemen’
n. 'een slag in de rondte maken’
|
De vezels van de hennepplanten werden gesponnen tot garens, die op hun beurt ineen werden gedraaid tot dun touw. Dit werk vond plaats op lijnbanen, lange stroken land waar de garens en touwen over grote lengte konden worden gespannen. Door het dunne touw ineen te draaien werden steeds sterkere en dikkere touwen gemaakt. De mensen die dit werk deden, stonden bekend als touwslager. Het ‘slaan’ verwijst naar het draaien van de touwen. De haken waar de touwen aan vast zaten, maakten een ‘slag in de rondte’; een hele draai.
Een van de bekendste touwbanen in de Krimpenerwaard was de touwbaan van de familie Roest in Lekkerkerk. De eerste sporen van deze touwbaan verschijnen in de archieven in het midden van de 18e eeuw. Net als andere banen werkte men voornamelijk voor lokale boeren en de scheepvaart. Op een karakteristieke foto uit 1925 is te zien hoe de smalle touwbaan ooit werd omgeven door dicht op elkaar geplante bomen. Deze natuurlijke beschutting beschermde de medewerkers en touwen tegen zon, regen en harde wind.
Het huis bij de touwbaan staat er nog, op de hoek van de Emma- en Burgemeester van de Willigenstraat, maar het gebied van de touwbaan is na de sluiting in de jaren ’80 volgebouwd. De inboedel is overgedragen aan het Streekmuseum Krimpenerwaard in Krimpen aan den IJssel. De sluiting van de touwbanen was het resultaat van mechanisering en schaalvergroting in moderne fabrieken. Ook het materiaal waarvan touwen en netten worden gemaakt veranderde van hennep naar nylon en andere kunststoffen.
Object Streekmuseum Krimpenerwaard (afbeelding 3 en 4): 'Stapel touw' en 'Touwbaan'
De familie Roest kwam in 1832 in het bezit van een touwbaan te Lekkerkerk. Op de baan is tot de jaren 80 van de vorige eeuw touw gemaakt. De inventaris is bij de sluiting van het bedrijf overgebracht naar het Streekmuseum voor de Krimpenerwaard.
