Voormalig eiland Schokland

Horizontal tabs

Beschrijving

Het eiland Schokland werd in 1942 opgeslokt door de Noordoostpolder. De mens had de wens om grote stukken land te winnen op de zee.  Schokland is gelukkig altijd herkenbaar gebleven in het landschap en staat sinds 1995 op de lijst van Werelderfgoederen van UNESCO.

Schokland was eeuwenlang een dichtbevolkt visserseiland in de Zuiderzee. Er zijn sporen van menselijke bewoning aanwezig die teruggaan tot ver in de prehistorie. De Schokkers hebben een verwoedde strijd geleverd tegen het oprukkende water. Die strijd hebben ze verloren. Het eiland werd op bevel van Willem lll in 1859 ontruimd.

Opgedeeld eiland

Op het moment van ontruiming heette het eiland eigenlijk nog maar kort Schokland. Pas in 1806 werden het noordelijke en zuidelijke deel van het eiland bestuurlijk samengevoegd en kregen ze dezelfde naam. Daarvoor heette het noordelijke gebied Emmeloord. De huidige plaats Emmeloord – die een paar kilometer noordelijker ligt – is vernoemd naar dit deel van het eiland. Het oude Emmeloord werd in 1660 door een particulier verkocht aan de stad Amsterdam. De hoofdstad had interesse in het gebied omdat het eiland belangrijk was voor de scheepvaart, dit vanwege de vuurbaak die sinds 1618 op de zuidpunt stond.  

Het zuidelijke deel vormde het dorp Ens, dat bestond uit de buurtschappen Middelbuurt en Zuidert. De naam Ens is levend gehouden in de benaming van het nieuwe dorp Ens ten zuidoosten van het huidige Emmeloord. Dit zuidelijke deel van het eiland behoorde tot de provincie Overijssel. De jarenlange tweedeling van het eiland zorgde voor grote verschillen. Zo werd het Overijsselse deel na de Reformatie protestants, terwijl het tolerantere Amsterdam haar bewoners op Emmeloord vrij liet katholiek te blijven. Dit geloofsverschil leidde ertoe dat beide gemeenschappen strikt van elkaar gescheiden leefden.

Ontruiming 

De geschiedenis van het eiland kenmerkte zich niet alleen door verdeeldheid, maar ook door krimp. Niet wat betreft bevolkingsaantallen, maar wel wat betreft gebiedsoppervlakte. Door zware stormen en landafslag werd het eiland steeds kleiner. Om die reden werd in 1855 het buurtschap Middelbuurt onbewoonbaar verklaard. Door de onveilige situatie en omdat het in stand houden van het eiland te duur werd bevonden, besloot de koning het eiland te ontruimen. Op 1 maart 1869 maakte de burgermeester op aanplakborden bij het gemeentehuis bekend dat de 650 bewoners van het eiland vier maanden de tijd kregen om andere woonruimte te zoeken.

Eiland op het droge

Na de ontruiming bleven een handjevol mensen op het 150 ha tellende eiland achter: een lichtwachter op de zuidpunt, een dijkgraaf en enkele havenmeesters in de haven van Emmeloord. Hier werd zelfs gewoon doorgegaan met de handel in vis op de afslag. De laatste bewoners verlieten Schokland pas in 1941 nadat de dijk om de Noordoostpolder was gesloten en begonnen werd met het leegpompen van de polder. Een jaar later viel de polder droog en werd het eiland volledig omgeven door land. Zo werd Schokland onderdeel van de nieuw in te richten Noordoostpolder.

Tegenwoordig ligt Schokland tussen de dorpen Nagele en Ens. Van de drie oorspronkelijke dorpen is alleen de bebouwing van Middelbuurt deels bewaard gebleven, met de uit 1834 daterende kerk. In dit buurtschap is in de jaren 1980 een aantal houten huisjes herbouwd. Hierin is nu het Museum Schokland gevestigd. Het museum toont naast de geschiedenis van Schokland ook de vondst van mammoeten uit de IJstijd. Ook de oorspronkelijke haven van Emmeloord aan de noordkant van het eiland is gedeeltelijk gereconstrueerd. Bijzonder gegeven is ten slotte het feit dat de katholieke kerk van Emmeloord tijdens de ontruiming steen voor steen werd afgebroken en vrijwel exact weer werd opgebouwd in Ommen.

Adres

Openingstijden

Schokland is vrij toegankelijk en ligt tussen de dorpen Nagele en Ens aan de N352.

Facilities

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0