Chris Hoefsmit: “Fotografie is kijken, licht, opletten.”
Chris Hoefsmit is een bekende Haarlemse fotograaf. Het zit in de genen van de familie. Vader Hoefsmit was fotograaf en ook zoon Jurriaan heeft er zijn beroep van gemaakt. Na een ritje in Hoefsmits auto van station Heemstede-Aerdenhout – waar Hoefsmit eerder op de dag een kleine reportage maakte – zit ik in de woon/werkkamer in een mooie Haarlemse buurt.
Tegen de muur op de grond grote foto’s, onder meer van de modeontwerpster Monique Collignon, en daarboven een grote Bally Poster, gemaakt door Villemot, waarin een vrouw in bolletjesjurkje achterwaarts met haar schoen met naaldhak een bal, waarin we de aarde kunnen herkennen, hooghoudt. Aan de andere kant, rechts een grote collage van familiefoto’s, zowel in kleur als zwart/wit, samengesteld door zoon Jurriaan. En tegen het bovenraam naar de serre grote fotoboeken van / over beroemde fotografen als Erwin Blumenfeld en David Bailey.
Emulsie op glasplaten
Op de ronde tafel waaraan we gaan zitten een grote stapel fotoboeken, allemaal van de hand van Hoefsmit, en daarnaast bladen met zijn foto’s en langspeelplaten. Hoefsmit begint zijn verhaal. “Het begon op mijn 14e / 15e. Ik zat op de Mulo, maar daar was ik helemaal uitgekeken. Ik vond het niet interessant meer. Wat ik wel interessant vond was de fotografie. Mijn vader was fotograaf, hij was daar mee begonnen op zijn 14e bij uitgeverij/drukkerij Spaarnestad.”
Het was een andere tijd toen, ook qua fotografie. Vader Hoefsmit maakte daar zijn foto’s op glasplaten met emulsie negatieven. “Hij goot de emulsie zelf uit op de plaat. Later werd hij zelfstandig fotograaf en maakte hij trouwreportages. Als je in Haarlem trouwde ging je voor de fotografie naar hem. Daarnaast deed hij ook portretfotografie en pasfoto’s.”
Bruidsfotografie
Hij laat me voorbeelden van de klassieke bruidsfotografie zien. De jonge vrouw die op de slaapkamer van haar ouders – door haar moeder – in haar trouwjurk wordt gehesen, de bruidegom die, met een bos bloemen in de hand, aanbelt bij de voordeur, de scenes in het park met bruidsmeisje/jongen en de boom waarlangs het nieuwe koppel olijk en met veel vertrouwen het nieuwe leven tegemoet kijkt en natuurlijk: de zoen.
Tien jaar werkte Chris voor zijn vader, toen was het tijd voor iets anders. “Ik kende een kunstenaar in Beverwijk die ook fotografeerde, René van der Meulen. Als hij een trouwreportage deed, deed hij dat heel anders. Hij pakte het aan als kunstenaar. Hij ging helemaal voorbij aan de klassieke regels. Hij legde het bruidspaar vast op ongebruikelijke locaties als garages en op autosloperijen. Hij inspireerde me zeer. Ik begon meer creatief te denken.”
Ferry Tromp
De bruidsfotografie had evenwel zijn langste tijd gehad voor Chris. Toen hij een geslaagde bruidsreportage had gemaakt van de zus van een schoolgenoot, Ferry Tromp, opperde de laatste ‘Zullen we niet een boek over bruidsfotografie gaan maken?’. Dat boek, ‘Veertig jaar trouwen in Nederland, de mooiste dag’, kwam er, met tekst van Tromp en foto’s van Hoefsmit. Hij had daarvoor al een eerste boekje laten verschijnen, ‘Onderschrift’, waarbij hij bij gedichtjes een passende foto verzon. “Het had iets grappigs, iets artistieks.” Wat later maakte hij, ook met Tromp ’49 denkbeelden’. Hij laat me het boek zien, met een gorilla op de voorkaft.
Tromp, die onder meer voor TeleVizier werkte, vroeg hem ‘Wil jij niet voor TeleVizier gaan fotograferen?’ TeleVizier was een weekblad waarin de AVRO-bode was opgenomen, maar het was groter van formaat en had vele andere artikelen die het tot een weekblad maakten. Eind jaren ’70 had het een oplaag van een miljoen exemplaren. Dat leek hem wel wat. “Via TeleVizier kwam ik bij allerlei mensen. Jan Akkerman, de gitarist, Willem van Hanegem, Jos Brink, André van Duin.” Hij ging erheen met zijn Hasselblad en een Leica.
Niet een soort fotografie
Hij nam de studio van zijn vader, Bruidsfotostudio Riejo (genoemd naar Rie, vaders eerste vriendin en vader zelf, Joop) aan de Rijksstraatweg over. Heel af en toe maakte hij nog een trouwreportage. “Ik had het idee: over drie jaar alleen reclamefotografie. En niet een soort fotografie, graag alle.”
Via via kwam hij bij Joop van den Ende, wiens imperium toentertijd nog geheel in opbouw was. “Hij begon met feesten en partijen. Pas later ging hij televisieprogramma’s maken voor de KRO en vervolgens zijn eigen zenders, met een eigen tv-sterrengroep, waaronder Van Duin en Henny Huisman. Ik maakte foto’s van de hele cast.” Vervolgens ontmoette hij Cor van Meteren. “Ik had een trouwreportage van hem en zijn vrouw gemaakt. Van te voren kende ik hem niet. Hij was lovend over die reportage. Een foto van zijn vrouw kwam in de etalage. Zo werd hij een goede klant. Hij had een eigen reclame BV, Maco, hij maakte onder andere platenhoezen voor RCA. Hij vroeg of ik foto’s wilde maken voor die hoezen. Dat vond ik prachtig.” Een aantal hoezen laat hij zien: ‘Romance’, ‘Vrolijk Kerstfeest’, ‘Elvis Presley’, ‘beroemde sfeermuziek’, ‘Vive La France’, ‘Aerobic Dancing’, ‘Aerobic School’. Op die laatste LP zien we de Aerobic dansers van bovenaf gezien op de hele plaat afgedrukt, inclusief het middelste rondje. “Ik had er de pest in dat de CD kwam, omdat het formaat zo klein was.”
Meer thema’s en nieuwe contacten
Er kwamen meer thema’s en nieuwe contacten. Hij verliet de oude studio van zijn vader en betrok een nieuwe, grote studio in de Waarderpolder. Architectuur kwam er bij, landschappen, auto’s, mode met het bedrijf M&S. “Voor dat laatste bedrijf ging ik mee met mediatrips in andere landen, ’s zomers in La Palma, ’s winters in Zwitserland. In Zwitserland volgde ik, omdat ik een camera van Sinar had aangeschaft, ook nog een cursus Sinar, over de technische aspecten van die camera.” Voor het blad 50 Plus fotografeerde hij bekende Nederlanders als André van Duin en Wim de Bie (ook jeugdheld), bij wie hij thuis kwam en gezellig over allerlei zaken praatte. Voor de Postbank maakte hij in Arnhem, model mee, een foto van de opening van de allereerste pinautomaat, voor het pillenbedrijf VSM ging hij mee naar Barrow, helemaal bovenin Alaska. Ruben Nicolai, de cabaretier en televisiepresentator, legde hij vast in Studio 21 in Hilversum. “Er werd tegelijk een commercial gemaakt voor Suzuki. Die gasten hadden hun camera’s in de lucht. Toen ze klaar waren, moest ik nog mijn foto maken. Ik moest ook omhoog en zocht een trap. ‘Ho, ho,’ moest ik smeken, ‘nog even blijven staan’. De foto werd paginagroot gepubliceerd. Een directeur van het bedrijf zei ‘Dat heb ik nooit meegemaakt, een landelijke campagne in drie minuten gefotografeerd.’ Het is ook handigheid die je krijgt, het zien. Je moet de dingen voor zijn. Als ik ’t had allemaal had moeten vragen, had ik de helft niet gefotografeerd.”
Roel Pieper
Er kwamen veel journalistieke producties voor grote bedrijven: KPMG, RABO, Tata Steel, ING, Lumiance (armaturen). “Vaak interviews met de directeuren, waarbij ik vijf minuten kreeg voor de foto. Voor Philips moest ik Roel Pieper fotograferen. ‘Het licht staat fout’ zei hij. ‘Laat dat maar aan mij over’ was mijn reactie. Ik schoot een paar foto’s en Pieper zei ‘Nu is ’t klaar. Ik ga.’ Ik schoot door terwijl hij opstond en wegliep. Dat werd uiteindelijk de foto.” Met Piet Moerland, RABO, ging hij in Utrecht mee naar buiten. Moerland vergeleek het RABO-gebouw met het grote gebouw dat er naast was gekomen. ‘Belachelijk zo’n pand, waarom zo’n groot pand neergezet? Het oude functioneerde prima’, zei Moerland. Hoefsmit: “Zo hoor ik wel meer als terzijdes. Elco Brinkman na het fotograferen en het interview: ‘Het gaat allemaal nergens over’.”
Steden/provincieboeken
Na 2000 stijgt het aantal fotoboeken flink. Hij gaat hele steden, Amsterdam, Haarlem en Heemstede voorop, en de provincie Noord-Holland vastleggen. “In totaal heb ik 45.000 boeken verkocht. Ik begin gewoonlijk in november met het maken van zo’n boek om het ‘t volgend jaar november klaar te hebben. Alles in eigen beheer. Alleen het Amsterdam-boek is door Meulenhoff uitgegeven, dit in verband met de verspreiding ook in België.
Het ‘Haarlemboek’, met foto’s uit alle wijken van Haarlem en op de voorkaft de basiliek Sint Bavo, telt maar liefst 10.000 foto’s. “Een gebied van 13 km2. Om het te realiseren hebben tussen alles door ook foto’s van ondernemers geplaatst. Dat vinden ze interessant en willen ze graag hebben. De meesten namen 100 boeken af, kregen 40 procent boekhandelskorting. Het was voor mij een steun om het te kunnen laten drukken. Dat geef ik anderen ook graag mee: probeer eerst je gelden binnen te hebben om het te laten drukken en geef het dan uit.”
‘Bosch & Vaart 1901-2001’ is een soort document. “Het gaat over de complete wijk Bosch & Vaart in Heemstede, mijn wijk, met alle (ruim 600) huizen op rij. Het is een van mijn eerste digitale projecten. Bovenin zie je de huizen, genomen vanaf een trappetje, die ik later naast elkaar heb geplaatst. Onderin details over de straat en de gezinnetjes voor de deur. Over 40 jaar is dat bijzonder. Alles is dan veranderd. Drie jaar geleden publiceerde ik nog een boek over Heemstede, ‘Het Heemstede Boek’ met alle 375 straten. Bovenin de meest bijzondere gedeelten van de straat en daaronder details en de mensen die er wonen, onder andere mevrouw Van Muiswinkel, die 10 boeken bestelde.”
‘Het Amsterdamboek’ maakte hij met vijf personen. “We hebben de kaart van Amsterdam in stukjes verdeeld. Het was het jaar van het WK met Oranje , ze werden tweede, maar de mensen zaten hutje mudje op de grachtenkades het team toe te juichen. Dat staat er ook in.”
In het boek ‘Op Zoek Naar Het Wezen Van Noord-Holland’ is elk van de 407 dorpen van Noord-Holland met een landschapsfoto vastgelegd. “We hebben veel samengewerkt met de vormgever Johans Wiegel. Hij had bijzondere fotografische ideeën.”
Negatieven trouwfoto’s
Drie jaar geleden stelde Hoefsmit alle negatieven van de achttienduizend trouwfoto’s die hij en zijn vader maakten beschikbaar voor geïnteresseerden. “Toen we dat bekend maakten, stond de telefoon geen seconde meer stil. Iedereen was zo blij. Soms was er brand geweest en waren de foto’s weg, soms ruzie, en was de bruidegom van de foto afgeknipt. Ze konden ze meenemen voor een fles wijn of iets anders. Sommigen kwamen met een fles van twee euro, anderen met een van 150. 6/700 mensen zijn langs geweest.”
Willy Wartaal
Er komt meer voorbij, we noemen het even kort, de 75 Haarlemse winkeliers die met een zwart-wit foto in de krant, het Haarlems Dagblad kwamen, en waarvan ook een boek is verschenen, de food foto’s voor La Cucina Italiana, een dag met Willy Wartaal in Amsterdam, de foto van Jagtlust voor het gelijknamige boek van Annejet van der Zijl, de pianiste Mariette Petkova, de foto voor de voorkaft van de jaarlijks verschijnende jeugdthriller van Mel Wallis de Vries, het nieuwe boek van de Bavo op de Grote Markt dat er aan komt. “Een serieus boek, met tekst van 20 journalisten. En foto’s van mij en mijn zoon Jurriaan. 600 pagina’s is de planning. En daarnaast een kleiner boek, van 120 pagina’s met alleen foto’s van de oude Bavo.
Mijn werk was geen werk
Het is tijd voor een afronding. Wat is zijn filosofie? Hoefsmit: “Fotografie is kijken, licht, opletten. Met een groep cursisten stopte ik niet op de Grote Markt van Haarlem, maar ging door naar de Parkeergarage. Parkeergarage? zag je ze denken. Maar juist daar laat ik ze onverwachte dingen zien en laat ik ze anders kijken. En als je mensen op een foto zet: ze zijn vaak nerveus voor een foto. Ik ga ze niet meteen fotograferen, ik ga wat kletsen, net zoals Anton Corbijn met Herman Brood, die na een tijdje tegen hem zei ‘Oh ja, nog een fotootje maken’.
Heel veel mensen fotograferen en doen moeite het vak onder de knie te krijgen. Ik vind mijn werk geen werk. Het leven is voor mij één grote vakantie.”
Afbeeldingen
1) Audi Elena Studio, 2) Beemsterkaas, 3) boeken van Chris Hoefsmit, 4) cover boek Mel Wallis de Vries, 5) generaties, 6) Koningin Beatrix, 7) KPMG en Lumiance, 8) mode M&S, 9) mode, Monique Collignon, 10) Nestle, 11) portret, 12) Sita, 13) studio Drukkersweg, 14) Tata Steel, 15) trouwen, 16) Wim de Bie, 17) HEMA, aerobic dance, 18) Rijk de Gooijer en Leontine, 19) Ruben Nicolai, Suzuki, 20) straatfotografie Amsterdam, 21) reclamefoto voor Cannon
