Cultuur & Europa 16, Nebahat Albayrak

Nebahat Albayrak is een druk bezet kamerlid. Als voorzitter van de Kamercommissie voor Defensie reisde ze onlangs met vijf andere Kamerleden naar Irak. Maar vlak voordat ze naar Irak afreisde sprak ze met de Cultuurbarbaar over Cultuur & Europa.

Nebahat is erg in cultuur geïnteresseerd, maar de Kamer slokt bijna al haar tijd op; voor andere dingen blijft weinig ruimte. ‘Gelukkig wordt ik ook gevraagd voor nevenfuncties. Ik besloot die nevenfuncties vooral te laten bestaan uit dingen die ikzelf leuk vind. Ik doe het onbetaald, veel van mijn weinige vrije tijd gaat erin zitten.'

Trafik

‘Het moet ook aanvullend zijn op wat ik in de Kamer doe. In de Kamer doe ik Justitie, op dat terrein zoek ik dus niet, maar wel in de cultuur. Zo werd ik bestuurslid van Rotterdam Culturele Hoofdstad van Europa en kwam ik in het bestuur van de Vrienden van het Wereldmuseum in Rotterdam.

Daarnaast kwam ik in de adviescommissie van de Zomerfestivals Rotterdam die veel verschillende evenementen organiseren. En ik werd voorzitter – waar ik bijzonder trots op ben – van de Stichting Trafik.

 Trafik heeft tot doel te komen tot een uitwisseling van kunst en cultuur tussen Rotterdam en Istanboel. Trafik heeft onder andere meegewerkt aan de manifestatie Between the Waterfronts in Las Palmas. En voor de rest ben ik een actief genietster van het culturele aanbod in de rest van Nederland.’

Hoe kijk je tegen Europa & Cultuur aan? Is cultuur belangrijk voor het grotere Europa?

‘Er is een grote diversiteit aan culturen en kunstuitingen in Europa. Gezamenlijkheid op dit terrein is meer een wens dan realiteit. Cultuur is nu vooral nationaal bepaald en veel mensen willen dat dit zo blijft. Die menig deel ik niet helemaal.

Ik vind zeker dat een nationale cultuur niet verloren mag gaan; Europa kan een goede rol spelen in het behoud daarvan. Europa is in eerste instantie een economisch en monetair project. Dit moet niet beletten dat er ook gewerkt wordt aan een sociaal Europa en aan een Europa met een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. En natuurlijk ook aan cultuurbeleid.'

Een schone lei

'Juist in de nieuwe Europese landen kun je met een schone lei beginnen en dingen goed gaan regelen. In Nederland is er een redelijk goede culturele infrastructuur. Van de in Nederland opgebouwde kennis zouden de nieuwe Europese landen veel baat kunnen hebben. Het nationale karakter van de culturen moet niet in de weg gaan staan van een gezamenlijk Europees cultuurbeleid.

Via uitwisseling en samenwerking kunnen kunstvormen ontstaan die te definiëren zijn als Europese kunst. Als Griekse en Nederlandse kunstenaars op projectbasis aan de slag gaan en gezamenlijk iets maken en dat bijvoorbeeld in de VS tentoonstellen dan is er geen sprake van een optelsom van Griekse en Nederlandse kunst, maar van Europese kunst.’

Is een eventuele uitbreiding van de EU zuidoostwaarts met Turkije voorstelbaar of zelfs wenselijk?

‘Het is zeker voorstelbaar, anders zou de EU niet met de ‘Kopenhagen-criteria’ gekomen zijn. Europa moet geen select groepje blijven van landen die de vrede en veiligheid voor elkaar gekregen hebben en die voor zichzelf willen houden.

De Europese Unie vind ik een fenomeen van groot historisch belang vanwege vooral drie redenen:

• de oprichting op zichzelf en het effect dat dat heeft gehad op het ‘in het spoor krijgen’ van Duitsland en Italië;

• de slechting van de muur met als gevolg de hereniging 1 mei jongsleden van Oost en West in Europa zelf;

• de volgende stap is vooral een opdracht en behelst de beslechting van de kloof tussen de westerse wereld en de islamitische wereld.

Door het beslechten van deze kloof kan een islamitisch land dat bewezen heeft een seculiere pluriforme rechtsorde te zijn, in Europa worden opgenomen. Als het gebeurt, als Turkije lid wordt van de EU, dan uitdrukkelijk wel op deze laatste voorwaarde.'

Kan cultuur een rol spelen in de relatie van Europa met Turkije?

‘Cultuur speelt al en grote rol; daar heb je de EU niet voor nodig. Er is al veel uitwisseling; bijvoorbeeld via het eerdergenoemde Trafik. Dat heeft te maken met de aanwezigheid van grote Turkse gemeenschappen in Europese landen.

Ik vind het fascinerend om te zien wat er in het verleden al in die relatie geïnvesteerd is. Kijk bijvoorbeeld hoe Nederlandse ambasadeurs aan het Ottomaanse Rijk hebben bijgedragen. Enige tijd geleden was er in het Rijksmuseum de tentoonstelling ‘De Ambassadeur, de Sultan en de Kunstenaar, op audiëntie in Istanboel (1727-1744).''

Ottomaanse hofleven

'Daar waren schilderijen van de Franse schilder Vanmour te zien met afbeeldingen van het Ottomaanse hofleven, met de ceremonies, de recepties en de prachtige kostuums. Cornelis Calkoen, Nederlands ambassadeur in Istanboel, was een van de grote opdrachtgevers van Vanmour.

Binnen de Europees-Turkse relatie heeft er altijd een bijzondere Nederlands-Turkse relatie met een druk diplomatiek en handelsverkeer bestaan. Vele kalligrafieën en schilderijen waren er een resultaat van.'

Spreekt Europa Nederlanders van Turkse herkomst aan?

‘Jazeker, Nederlanders van Turkse herkomst zijn vooral Europeaan. De Turkse gemeenschap is een bij uitstek transnationale gemeenschap. Weinige gemeenschappen staan zo open voor een transnationale identiteit als juist de Turkse.'

Nebahat Albayrak was van 1998 – 2007 lid van de Tweede Kamer , van 2007 – 2010 staatssecretaris van Justitie en van 2010 – 2012 weer lid van de Tweede Kamer. Momenteel werkt ze  voor Shell als vicepresident Communications.