De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 14 - Hans Gritter

Er zit veel beweging in de schilderijen van Hans Gritter. Snelheid ook. Hij werkt heel direct. Je ziet vloeibare bewegingen. De aquareltechniek, die hij vaak hanteert, brengt dit ook wel met zich mee.

Ik spreek Hans Gritter op de tentoonstelling in de Amsterdamse MLB galerie van een aantal leden van Kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken. ‘Kleur in Witte de With’ heet de tentoonstelling. Van Hans Gritter hangen er een aantal dansbeelden. De dansers lijken van het papier weg te dansen.

Beweging

Snelheid en beweging past bij zijn karakter, zegt hij. “Ik ben ongeduldig, beweeglijk en werk spontaan. Dan ben je eerder geneigd een aquarel te maken dan een olieverf schilderij, waarbij je lang moet wachten tot het is gedroogd. Ik gebruik ook rijstpapier. Dat is niet gemaakt van rijst zelf, maar van rijststro en vezels van andere planten, bamboe, hennep, moerbei of sandelhout.”

Gritters thema’s wisselen. Hij maakt portretten, landschappen en dansbeelden. De beweging zit in al zijn thema’s, niet alleen in de die van de dans. “Als er geen beweging in zit is het voor mij niet geslaagd.” Als hij een portret maakt, concentreert hij zich op de complexiteit, die hij waarneemt in de houding en het gezicht van de geportretteerde. Een vrolijk gezicht met droevige ogen bijvoorbeeld. Of iemand die op het punt staat iets te gaan zeggen.  “Dat creëert beweeglijkheid in het gezicht. Als de gedachten bewegen, beweegt meestal de gelaatsuitdrukking. Een doodse uitdrukking is wel het laatste wat ik wil.”

Ook in het landschap zit bij hem beweging. Hij laat me een aantal beelden zien van vennen die hij heeft geschilderd in het heidegebied van de Brabantse Campina en bomen op en rond Ruigoord, het kunstenaarsdorp nabij de Amsterdamse havens, waar hij dertig jaar een atelier had. Op sommige aquarellen kun je de wind bijna horen. “Buiten schilderen is vaak een gevecht met de elementen, maar tegenwind doet de vlieger stijgen! En het licht verandert voortdurend. Wolken drijven voorbij, de zon verdwijnt en komt weer te voorschijn. Dat geeft schaduwen en verdwijnende schaduwen. Dat gebeurt zomaar opeens.”

Snel en trefzeker

Hans Gritter schildert naar de waarneming. “Hoe beter ik kijk, naar de mens voor me, naar het landschap voor me, hoe meer ik ga zien. Het lijkt soms wel of die mens, dat landschap zich als een bloem voor mij ontvouwt.“ Het wordt vastgelegd in inkt en aquarelverf. Hij experimenteert graag met materialen. Rijstpapier bijvoorbeeld werkt anders dan aquarelpapier. Op aquarelpapier kun je nog wel corrigeren, wegwassen. Op rijstpapier kan dat niet. Het moet er in een keer op staan. “Je moet snel én trefzeker zijn. Een beetje zen als het ware. Ik schilder bijvoorbeeld watervallen op een middelgroot formaat. Voor het schilderen daarvan maak ik gebruik van een plankje dat ik – in drie delen – uit kan vouwen. Om het uitgevouwen plankje doe ik een doek van molton, zodat de verf niet door het rijstpapier slaat.  Als ik buiten schilder ga ik meestal op deze manier te werk.”   

Rijstpapier

Het rijstpapier was hij tegengekomen op een reis in India en Nepal. Hij was in Mumbai en in Rajastan, Jaipur, en bij de Ganges, Benares onder andere. Het papier was gemaakt in Nepal. Hij was er enthousiast over en kocht een grote voorraad op. Een beetje daarvan gebruikte hij ter plaatse, maar het grootste deel verstuurde hij per schip naar Nederland. “Het begint nu pas op te raken.”

Het rijstpapier gebruikt hij ook voor Nederlandse landschappen. “Ik ga graag de hei op, of naar zandverstuivingen, vaak met een vriend, om bijvoorbeeld vennen te schilderen. Ik maak daar een aantal aquarellen en tekeningen op klein of middelgroot formaat, die ik later in mijn atelier gebruik om ze op groot formaat, 65 x 95 bijvoorbeeld opnieuw, maar weer anders te schilderen.”

“Een enkele keer maak ik gebruik van foto’s. Ik liep in de souk van Marrakech. Boven die al die gangen heb je die latten waar het licht door heen komt dat lichtvlekken geeft op de uitgestalde waren en de mensen. Het is moeilijk om daar dan je krukje neer te zetten, want voordat je het weet staan er drommen mensen om je heen. Een foto is dan behulpzaam.”

Keerpunt

Als hij terugkijkt op zijn schildersloopbaan ziet hij een keerpunt. “Dat begon op een reis naar Mexico in 1980 en enkele jaren erna, in ‘84/’85, toen ik India was, brak ik echt los. Ik durfde meer, zowel op het gebied van kleur als qua snelheid. Je bent daar in India ook een beetje toe gedwongen. In Mumbai stond ik voor de Mumbai Devi Tempel te tekenen, midden in het drukke centrum. ‘Please, please, geef me wat zicht op de temple’, moest ik zeggen tegen al die mensen die om me heen kwamen staan.“

India was fantastisch. “In Jaipur olifanten, dromedarissen en heilige koeien op straat. Je weet echt niet wat je ziet. Tegenover het Pink Palace, het paleis van de maharadja, zie je maharadja’s rondlopen met tulbanden. In 1992 ben ik nog een keer terug gegaan.”  

Kunstenaarsgezin

Hans Gritter komt uit een kunstenaarsgezin. Zijn stiefvader, Willy Rieser, en zijn moeder, Miep de Leeuwe, waren hele goede beroepsschilders. Rieser is een uitmuntend tekenaar, die onder andere toneeltekeningen maakte van voorstellingen in de Koninklijke Schouwburg die gepubliceerd werden in de Haagsche Courant. “Hij was bij de premières. Hij stond achter op het toneel te tekenen. Ko van Dijk tekende hij, Elisabeth Andersen, Marcel Marceau. Hij stond achter de coulissen met een plankje, papier en een potje Oostindische inkt heel trefzeker de acteurs in hun dramatische gesten te tekenen, bijna Japans. In de krant kreeg hij veel ruimte.”

Later hadden vader, moeder en Hans gezamenlijke exposities in Pulchri, in 1987 en 2005 en in Zwitserland. Hans zelf schilderde al op de middelbare school, deed mee aan de schoolkrant, en haalde een eervolle vermelding bij de ‘Talens-prijs’. Ze woonden in Den Haag, dus was het logisch dat Hans naar de Haagse Koninklijke Academie KABK zou gaan. In plaats daarvan studeerde hij Frans aan de UVA. Eind jaren ’60 had hij die studie afgerond. In ‘61/’62 volgde hij de avondcursus op de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Hij werd leraar Frans, eerst aan het Dalton Lyceum in Voorburg, daarna aan de Osdorper Scholengemeenschap in Amsterdam. Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon. Hans kon aan de Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR) deelnemen. Dat was in 1976. Vanaf dat moment was hij full-time kunstenaar. In ‘78/’79 volgde hij een paar semesters aan de Vrije Academie Den Haag / Psychopolis, waar hij van Frans Zwartjes film- en tekenles kreeg. Jan Sierhuis gaf er ook les. Tot het eind van de regeling, in 1987, bleef Gritter in de BKR.

Ruigoord

In 1973 had Hans, met Gerben Hellinga en Hans Plomp, het leeggekomen dorpje Ruigoord, onder de rook van Amsterdam gekraakt. Het dorp zou deel van de haven worden, maar de oliecrisis had een voorlopig eind aan deze plannen gemaakt. Dertig jaar lang had hij er een atelier. Allerlei culturele activiteiten en feesten werden georganiseerd. Er hing en hangt een echte hippie sfeer, waarbij de drugs, drank en rock & roll nooit ver weg waren.   

Nog steeds doet Gritter mee met de Open Ateliers Ruigoord, de eerste weekeinden van september. Daar exposeren ook allerlei mensen ‘van buiten’. In zijn kunstloopbaan heeft Gritter hele goede en wat mindere tijden gekend. “Tot 2004 ging het crescendo. Ik had een vaste galerie in Zwitserland. Die hield er echter mee op." De laatste tien jaar is zijn werk op diverse plaatsen in Nederland te zien geweest. Online is zijn werk op verschillende sites te zien.

Karel Appel

We ronden af. Heeft hij nog een filosofie? “Een kunstwerk moet voor zich spreken” vindt Gritter. “Tegenwoordig zie je nogal eens installaties, waarbij een heel verhaal verteld moet worden om de intenties van dat werk duidelijk te maken. Kunstcritici gaan daar voor een deel ook in mee. Wat dat betreft spreekt Karel Appel mij meer aan, die,  gevraagd naar de filosofie achter zijn werk zei: ‘Ik rotzooi maar wat aan’. Als er een verhaal bij moet, dan loop ik door.”

Afbeeldingen: 1) Amerikaanse jazz musicus Sean Bergin, 2) Beer I, 3) Dans Improvisatie, 4) Dansende Den, 5) Desolaat landschap, 6) Ven I, 61 x 93cm 7) Ven III, 55 x 93 cm, , 8) Ven, 49 x 74 cm, 9) mijn dochters in 1989, 10) Pink City Jaipur, 11) portret van mijn moeder op 92-jarige leeftijd, 12) Portret van Suddha met roos, 13) Waterval I, 127 x 63 cm, 14) Vrouwen voor een Indiase tempel.

http://www.gritterhans.com/

http://bit.ly/1TBNNhI 

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1