De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 15 - Marie Louise Elshout

Het atelier van Marie Louise Elshout bevindt zich aan de noordkant van Rotterdam, in Schiebroek. Ze zit er nu drie maanden. Het is een voormalige school. Een deel van de voormalige lokalen is voor  bewoning, een ander deel voor ateliers.

Het is een mooi groot lokaal met veel lichtinval. Het ziet er leeg en schoon uit. Schuin voor me, waar vroeger ongetwijfeld het schoolbord heeft gehangen, heeft ze recent werk opgehangen. Aan de linkerwand staat de eerste opzet van een schilderij met daarop een meisje met lang haar en een schedel. ‘Two Sisters’ is de voorlopige titel. Op de achtergrond en om haar heen zullen de nodige berkenbomen getekend en vervolgens geschilderd worden.

Mädchen

Meisjes met lange haren zijn nogal eens te zien. Meestal van de achterkant of de zijkant vastgelegd. Ze noemt het ‘de Mädchen-serie’. De eerste ontstond in 2009. Daarna volgden er meer, minstens twee per jaar. Het haar van het meisje is altijd gekruld, en als je goed naar het haar kijkt, zie je onderliggende figuren, soms enigszins onheilspellend. Er zit een bepaalde stilte in de meisjes. Marie Louise: “Ik zoek die stilte. Ik zie het als een sculptuur. In dat gekrulde haar is zó veel te zien. Mädchen #12 uit 2013 is bijna landschappelijk.”

Het meisje kan gezien worden als haar alter ego en tegelijkertijd een archetype. “Deze meisjes zijn de basis geweest van mijn verdere ontwikkeling. Het eerste meisje was een aha erlebnis voor mij. Ik had mijn toon te pakken, samen met de kleur en de techniek. Het haar fungeert als projectiescherm. Het is een grilligheid die iets verbergt. Er komt iets te voorschijn, ik stuur ergens naartoe maar soms is het  voor mezelf ook een verrassing wat dat zal worden.”   

Schuldig landschap

Het zal niet verbazen dat de meisjes haar sleutelwerk zijn. Maar er zijn nog twee sleutelwerken. Daarover zo meteen meer. Eerst iets over de sfeer en de toon van haar werk. Twee zaken springen naar voren: de 19e eeuwse Romantiek, en in het bijzonder de Engelse romantiek en de bijna fotografische landschappen, met sepia tinten. Dat laatste blijkt nauw samen te hangen met een verblijf in Amerika in haar afstudeerjaar van de Willem de Kooning Academie. Nadat ze in het kader van een uitwisseling enige tijd op het MICA, het Maryland Institute College of Art, verbleef, ging ze rondtoeren. Het prachtige landschap fascineerde haar enorm. Jaren later ontdekte ze via een online bibliotheek foto’s die de pioniers van het Amerikaanse landschap genomen hadden in de 19e eeuw. Daar was ze erg van onder de indruk. Bijna alle landschappen die ze schildert zijn gebaseerd op foto’s van de Amerikaanse pioniers. In het verlengde van Kiefer en Armando spreekt ze van ‘schuldig landschap’. Want het is een landschap met een heftige geschiedenis.   

Vervreemding, solitude, en het landschap zijn haar thema’s, zegt ze. Haar inspiratie heeft meer aspecten. “Ten eerste de schilderkunst an sich, vooral de Romantiek, Caspar David Friedrich, William Blake en mijn ontzag en liefde voor de natuur. Ten tweede de fotografie, 19e eeuwse foto’s uit Amerika waar de pioniers hun stukje land veroverden. De eerste sektarische gemeenschappen daar, zoals bijvoorbeeld de Amish, zijn inspirerend omdat er binnen die kleine gemeenschappen ruimte is voor bijgeloof, taboes en vreemde rituelen. Die vorm van ‘gekte’ in de mens fascineert mij zeer.” 

The Painted Bird

Juist daarom situeert ze haar schilderijen in de 19e eeuw. “Hiermee kan ik mijn eigen wereld creëren waarin alles mogelijk is. Wat ik schilder is ook datgene wat mij beangstigt als mens. De wreedheid van de mens, incest en misbruik van kinderen en de ambivalente houding die de mens ten opzichte van dieren heeft. We behandelen ze meestal op een vreselijke manier en danken ze rücksichtslos af wanneer ze niet meer nodig zijn.”

Een grote inspiratiebron is ook de roman The Painted Bird van Jerzy Kosinski. “Een prachtig statement over oorlog en wreedheid van de mens en ook weer het landschappelijke. The Painted Bird staat letterlijk voor het kapot maken van datgene wat afwijkt. In mijn werk wil ik de vinger leggen op de wrede aspecten van de mens die vaak alleen uit zelfbehoud en eigenbelang lijkt te handelen en maar niet kan stoppen met oorlogvoeren.”

De vrouw met de haas

Behalve de meisjes heeft Marie Louise meer sleutelwerken. Het tweede sleutelwerk is de vrouw met de haas, Der Hase. Het werk was onderdeel van een tentoonstelling in TENT in 2011 met de titel ‘Every picture tells a story’. Er waren kunstenaars uitgenodigd die specifiek met schilderkunst bezig zijn en daar een zekere noodzaak in zien. In haar werken gebruikte ze veel natuurlijke materialen als aarde, bladeren, zand, dennennaalden. Ze zette het op het canvas vast met conserverende lijm. Ook haar eigen schaamhaar gebruikte ze op het schilderij. “Dat deed ik niet om te shockeren, maar kwam voort uit het materiaal onderzoek binnen mijn werk, ik wilde ook iets van mijzelf gebruiken. Het is mijn eigen DNA wat het werk nog persoonlijker maakt. De vrouw is een albino, ik heb het schaamhaar wit geverfd, dus je moet goed kijken. Het gaat over kwetsbaarheid. De vrouw staat op een afgrond. Ze balanceert daar, met de haas die ze gevangen heeft. Het refereert aan dierenleed en de klassieke schilderkunst. Het werk heeft me destijds een stuk verder gebracht. Hieruit vloeide onder andere ook Der Wolf, Der Schwan en Das Lamm voort. De vrouwen die ik in het landschap schilder fungeren als archetypen voor specifieke emoties en gevoelens.” 

Museum Gouda

Het derde sleutelwerk is LIFE, ze maakte het ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘De donkere kant van de schoonheid’ in Museum Gouda. Het was te zien in de laatste maanden van 2014 en de eerste maanden van 2015. De tentoonstelling was van de hand van het collectief NOCTURNE, waar behalve Marie Louise ook Henrique van Putten, Birgitta Sundström Jansdotter en Dindi deel van uitmaken. “De directeur van Museum Gouda had ons uitgenodigd om site-specifiek werk te maken. Ik koos voor het schilderij ‘Doodsbed van een kind’ van Bartholemeus van der Helst, een schilder uit de 17e eeuw, dat onderdeel is van de vaste collectie van het Museum. In mijn werk heb ik de emoties rond het onderwerp verliezen van een kind zwaar aangezet. In het sleutelwerk zie je een vrouw die zichzelf in de spiegel bekijkt, haar leven overdenkt. Haar gezicht wordt gedeformeerd, zoals vaker gebeurt met antieke spiegels waar beschadigingen in zitten. Vooral vanwege de techniek die ik daar gebruikt heb, het ‘leeg’ laten en veel van de oorspronkelijke tekening laten zien, is het een sleutelwerk. De techniek die ik daar gebruikt heb, zet ik door in mijn nieuwe werk.”

Recent is ze een stuk lichter gaan schilderen, er zijn meer lijnen te zien. Het tekenen begint de overhand te nemen. In ‘Two Sisters’ waar ze nu aan bezig is, is de tekening helemaal te zien. Er wordt nog wel geschilderd, maar minder dan voorheen, zodat het werk lichter wordt en vrijer van opzet, dus minder heftig ook qua onderwerp.

We lopen langs de schilderijen. Ze wijst het aan. “In mijn doeken probeer ik als het ware stilte te schilderen, een ‘implosie’ van licht, alsof je naar het negatief van een foto kijkt. Ik probeer veel meer het beeld open te laten zodat de toeschouwer meer ruimte krijgt voor een eigen interpretatie. Qua onderwerp is nu vooral vervreemding, kwetsbaarheid belangrijk voor mij.”

Twee carrières in de kunst

Marie Louise Elshout studeerde in 1994 af aan de Willem de Kooning Academie in de studierichting grafiek. In haar afstudeerjaar was ze een aantal maanden op uitwisseling in Baltimore, Maryland. “Dit heeft mijn kijk op de USA enorm veranderd en een duidelijke fascinatie opgewekt.” In 1998 wilde ze nog meer verdieping in haar werk en ging ze een opleiding aan het Piet Zwart Institute in Rotterdam volgen. Deze studie rondde ze niet af. “Ik ontving een stipendium en kreeg te horen dat ik daarbij niet mocht studeren. Er stonden tevens al meerdere exposities gepland, dus besloot ik het bij een jaar te laten. Ik heb wel een beetje spijt. Mijn Master had ik graag gehaald.”

Eigenlijk heeft Marie Louise twee carrières in de kunst gehad. Ze begon na haar afstuderen met fotografie en video’s Daarin was ze redelijk succesvol. “Terwijl video in die tijd nog niet eens werd gezien als beeldende kunst.” Qua fotografie werkte ze met polaroid. Ze maakte voornamelijk zelfportretten. Recent zijn deze foto’s nog te zien geweest in een installatie bij PAK, Platform voor Actuele Kunsten, in België.

Ze kreeg echter steeds meer behoefte om terug te keren in wat ze noemt ‘het tastbare in de kunst, het fysieke en het ambacht’. “Mijn video- en fotowerk ging vaak over schilderkunst en was meestal gestoeld op de Romantiek. In 2006 vond ik het tijd nu eindelijk eens die kwast ter hand te nemen. Ik heb een switch gemaakt, tegen ieders advies in. Ten eerste was schilderen in 2006 totaal ‘not done’, ouderwets, en ten tweede kon ik goed leven van mijn video- en fotowerk.”

Ommezwaai

Ze verkocht goed, onder andere aan de Caldic Collectie, en kreeg erkenning. Ze ontving een paar keer een basisstipendium en kreeg meerdere subsidies voor projecten.

“Ik heb in mijn beginperiode met het schilderen geploeterd om mijn techniek te vinden en ik moest mij helemaal opnieuw bewijzen in dit medium. Galeriehouders wilden allemaal eerst mijn ontwikkeling afwachten. Mijn eerste schilderij verkocht ik pas op een beurs in 2009. Het was een zware periode, ook financieel.”

Recent gaat het een stuk beter met haar schilderwerk. “Vooral door de tentoonstelling in Museum Gouda, waar zo’n 6000 bezoekers op af kwamen, verkoop ik de laatste tijd goed.”

Ze ging vaak tegen de heersende richting in. In de jaren ’90 maakte ze video- en fotowerk toen dat nauwelijks als kunst werd gezien en toen het schilderen als gedateerd werd beschouwd, koos ze juist daar voor. “Dat er binnen een paar jaar tijd zo’n geweldige ommezwaai is gekomen in de beeldende kunst ten faveure van de schilderkunst, vindt ik frappant, maar ook erg goed.”

De recente werken van Marie Louise Elshout zijn te zien van 9 januari tot en met 28 februari 2016 bij Galerie Nasty Alice in Eindhoven.

Afbeelding 1: Mädchen 1, 2009, 2: Mädchen 7, 2010, 3: Der Hase, 2011, foto Bob Goedewaagen, 4: Der Wolf, 2012, 5: Mädchen 12, 2013, 6: The Husband, 2013, 7: LIFE, 2014, 8: Mädchen 15, 2015, 9: Two Sisters, 2015, 10: Two Sisters, detail, 11: Two Sisters, detail, 12 Buffalogirl, 2015, in progress, 13: Birdlady, 2015, in progress, Lady, 14: Marie Louise Elshout, Ten words and One Shot.

http://marielouiseelshout.com/                                                         http://bit.ly/1R2LPkB 

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0