De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 5 - Geert Mul

In de Rotterdamse Fenixloods zag ik onlangs Shan Shui van Geert Mul, een acht meter lang videoschilderij.  Shan betekent berg, shui betekent water. Er komt een reeks van klassieke Chinese berg-water schilderijen voorbij. Het werk is interactief, als je het benadert houdt de lopende reeks op en komen er nieuwe combinaties.

Onlangs zocht ik Geert Mul op in zijn atelier en zag daar zijn meest recente werk. Het was een gecombineerd licht / foto werk met voortdurende beweging. Op de voorgrond rechts van het midden staat een boom in een groot veld. In verte zijn andere bomen te zien. Wolken schuiven voorbij. Langzaam kleurt de boom van rood naar blauw en de wolkenformaties van blauw naar rood. Geert Mul: ‘Het is de bedoeling dat het acht bij drie meter groot wordt. Het is voor een ziekenhuis in Twente. Het landschap op de foto is samengesteld uit foto die ik heb gemaakt  in het Twentse platteland. Ik wilde een werk maken dat de mentale staat van de bezoekers van het ziekenhuis  de ruimte geeft. Deze installatie trekt de mensen in het werk en roept als het goed is een prettige verwondering op.’

Beeldcomposities

Geert Mul maakt composities van fotografische beelden. Mul: ‘Afbeeldingen zijn op zich betekenisloos. Pas als het een compositie wordt komt er leven in, kan er iets als ontroering ontstaan.’ Al op de middelbare school was Mul bezig met muziek en beelden. ‘Toen ik klaar was met de middelbare school twijfelde ik tussen het conservatorium en de kunstacademie. Ik koos het laatste en kon daar met mijn eigen computer aan de slag, op de kunstacademie hadden ze die niet. Het was midden jaren tachtig, er kon nog niet zo veel, maar op gegeven moment was de computer in staat ook iets te doen met foto’s. En iets later video’s. Als je maar geduld genoeg had kon je een kleine compositie maken. Ik was erdoor gefascineerd. Met het krachtiger worden van de computer, zag ik mijn mogelijkheden groeien. De ontwikkeling  van mijn werk en die van de computer gingen gelijk op. In 1993, ik was toen al enige tijd afgestudeerd, kwam Internet. Daarmee had ik toegang tot beelden op het hele web.’  

Door de jaren heen maakte hij steeds complexere combinaties. Door middel van interfaces werd interactie met de kijker mogelijk. Die was in staat – zoals bij het bovengenoemde Shan Shui – te reageren op het werk, waarmee het werk ook veranderde. Mul: ’Mijn positie ten opzichte van het werk verschoof ook. Jaren lag de nadruk op de technologie en de software. Een deel van mijn huidige projecten heeft nog steeds dat zwaartepunt. Maar daarnaast heb ik projecten in de publieke ruimte waarbij ik los probeer te komen van de computer en me toch verhoud tot het thema van ‘de database. Dat is uiteindelijk het centrale thema in mijn werk: het moment waarop betekenis of inhoud ontstaat, en welke inhoudelijke rol het medium, met name de database, daarin speelt. Ik ben een beeldend kunstenaar die vanuit verschillende beelden tot een nieuwe inhoud komt. Bij die projecten voor de publieke ruimte en bij mijn interactieve installaties, lijkt mijn rol  het meest op die van een regisseur.’

The Library of Babel

Mul wijst twee sleutelwerken aan. De eerste is The Library of Babel, een installatie uit 2005. Het is gebaseerd op een verhaal van Jorge Luis Borges, voor het eerst verschenen in 1941. ‘Ik las het verhaal toen ik achttien was. Het maakte enorme indruk op me. De bibliotheek van Babel is oneindig, zo groot als het universum. Er wonen mensen in. Generaties groeien in de bibliotheek op. Alle mogelijke verhalen van de wereld staan in deze bibliotheek want  alle mogelijke combinaties van het alfabet bestaan in een oneindige bibliotheek. Maar hoe weten we welke boeken waar zijn en welke niet? In 1941 schetst hij al een wereld die lijkt op die van 2015, een wereld waar alle informatie voorhanden is. Het probleem is niet meer:waar is informatie te vinden ? Het probleem is hoe kunnen we de alomaanwezige informatie op de juiste manier filteren.

Mijn interactieve installatie The Library of Babel bevat een database met 100.000 verzamelde computerbeelden. De bezoekers van het werk ordenen en herordenen de beelden in visueel coherente beeldstromen.  Mul: ‘Ik draai het dus om. Met de computer maak ik – met medewerking van de bezoekers – een beeldcorrelatie. Pas dan vraag ik me af wat de mogelijke inhoudelijke consequenties van deze correlaties zijn. Op deze manier is er een zekere mate van afstand tussen mezelf en de betekenis van de beelden.’

W4

Het tweede sleutelwerk is W4 (Who, What, When, Where), gemaakt voor het Nederlands Fotomuseum. Het Fotomuseum vroeg hem de database van het museum toegankelijk te maken. Ook nu moest hij met veel beelden omgaan, maar nu meer specifiek: de digitale collectie van het Fotomuseum met 100.000 foto’s. ‘ Een collectie van een museum bestaat normaal gesproken uit objecten, die kan je ordenen in een ruimte, dat heet dan een expositie. Maar wat als de collectie een database is? Wat voor expositiemodel ga je dan kiezen? Je kunt de bezoekers tools in handen geven waarbij zij de mogelijkheid krijgen een eigen pad te kiezen.  Het dwong me na te denken hoe de database zich verhoudt tot collectie, archief en bibliotheek. Elk van deze vier modellen heeft een ander ontsluitingssysteem of expositiemodel  Maar alleen in de database bestaat de mogelijkheid dwars door alle bestanden lijnen te trekken en relaties zichtbaar te maken  Dit is eigenlijk de onderliggende methodologie van wat we Big Data noemen. Dat is een belangrijke trendbreuk in nadenken over informatie.  De conventionele wetenschappelijke werkwijze, waarbij je op basis van een hypothese mogelijke causaliteit gaat onderzoeken, wordt verlaten. In de omgang met grote hoeveelheden van informatie zijn er te veel hypotheses mogelijk. Het kost meer dan een mensenleven om die te onderzoeken. Het alternatief is om te zoeken op  correlaties , dan komen verbanden aan het licht die vanuit de bibliotheek of het archief nooit naar boven zouden hebben kunnen komen. Die zichtbaar gemaakte relaties kunnen vervolgens op mogelijke inhoudelijk consequenties onderzocht worden. Dit noem ik ‘de uitgestelde betekenis’.

Het leuke is dat juist deze manier van associatief verbinden heel oud is, met name in de beeldende kunst. Mul: ‘Die heeft het eeuwenlang al zo gedaan intuïtief dingen bij elkaar te voegen en vervolgens speculeren over mogelijke betekenis. Het levert niet alleen nieuwe beelden en verhalen op, maar ook een vorm van kennis.’

Het poëtische concept

Geert Mul volgde de Academie voor Vrije Kunst in Arnhem, nu ArtEZ genaamd van 1985 tot 1990. ‘Ik koos voor deze academie, omdat die niet disciplinair gebonden was, ik koos voor de richting autonome kunst. Wat het kunstleven betreft citeert hij John Lennon: ‘Life is what happens to you, while you’re making other plans.’ De opdrachten die Mul krijgt zijn nooit ingevuld. Altijd is er ruimte voor improvisatie. Mul probeert het kunstwerk in relatie tot de context vorm te geven. Context kan bestaan uit architectuur, maar ook uit onzichtbare sociale en historische aspecten. Eigenlijk bestaat context uit alle aspecten die de identiteit van een locatie bepalen.

Gevraagd naar zijn filosofie zegt Mul ten slotte: ‘Wat me boeit is het poëtische concept. Poëzie, ook in beeld, gaat uit van een spel met formele grammaticale regels zoals rijm en ritme of compositie. Vanuit dat spel ontstaat er nieuwe betekenis. Dat is het grote wonder: dat formele (beeld)taal constructies uiteindelijk subjectieve en informele ‘inhoud’ genereren. Dat transparant maken is voor mij de kern van het poëtische concept. Poëzie is creatief omdat het nieuwe vormen van perceptie genereert: Poëzie creëert de wereld zoals we die kennen vanuit onze beleving. Mijn werk lijkt te gaan over techniek, maar het gaat over betekenis. Het gaat om het omslagpunt dat je komt van niets, tot iets wat betekenisvol is. Uiteindelijk kom je dan uit op scheppingsverhalen. Verschillende religies hebben verschillende verhalen hoe de mensen en de wereld zijn ontstaan. Dat is niet alleen een verslag, maar een daad. Dit, poëzie en proza doet de wereld op dat moment ontstaan.’

http://geertmul.nl/%0b                                                                       http://bit.ly/1IPEe4S 
http://geertmul.nl/projects/the-library-of-babel/
http://geertmul.nl/projects/w4-who-what-when-where/

 

 

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0