De wereld van de Utrechtse kunstenaar, 10 – Rianne Heijmans
Samen met Kurdestan Kamalizadeh heeft Rianne Heijmans een originele vondst gedaan qua presentatie: ze maakten een eigen virtueel museum. In Beeld in het Kwadraat, kun je dwalen in de museumruimten op een tapijtje van gras, terwijl je op de wanden de tekeningen, schilderijen en foto’s ziet.
De tekeningen en foto’s staan in een bepaalde relatie tot elkaar. Net als in een echt museum, verdwijnt de tentoonstelling na een paar maanden, en wordt dan opgevolgd door een nieuwe tentoonstelling. De huidige, eerste tentoonstelling ‘Little Boy’ is nog te zien tot 1 januari 2018. De oude werken blijven nog wel te zien in het archief.
Het strikje van René Daniëls
Ik spreek Rianne en Kurdestan in het Utrechtse café-restaurant Het Gegeven Paard. Het is gezellig druk. Het virtuele museum is begonnen vanuit de behoefte om tekeningen vanonder bed uit te halen, zichtbaar te maken, zegt Rianne. “Het was een manier om elkaar te inspireren en het creatieve proces op gang te houden. En ook om elkaar scherp te houden. ”
Ze zijn er gedreven tegenaan gegaan. Het virtuele museum is ontwikkeld in een voortdurend gesprek met kunstenaar en websitebouwer Emile Zeldenrust. Rianne: “Het is een proces van een jaar geweest. De eerste aanzet tot het virtuele museum was ‘het strikje van kunstenaar René Daniëls’."
Daniels maakte van een strikje een ruimte. Dat was origineel en verrassend en inspireerde Emile en ons om daar op voort te denken. De mogelijkheden zijn groot. Rianne: “Je kunt andere kunstenaars laten exposeren in een paar achterliggende nieuw te maken kamers. Maar je kunt er ook een blog bij maken.”
Plezier in tekenen terug
Rianne’s tekeningen zijn vaak gemaakt met oliekrijt. Maar ze gebruikt ook (kleur)potlood, stiften, pastelkrijt en houtskool. Het maakproces is voor haar belangrijk. Aanvankelijk stonden frictie en onheilspellende zaken centraal in het werk. In ‘Nooit meer slapen’ tekende ze een liggende vrouw die door haar man werd voortgeduwd als een kruiwagen en frictiesituaties die wat verder weg lagen, bijvoorbeeld het kamp Dachau en de Muur* in Israël.
Maar de Muur in Israël werd in plaats van afschrikwekkend een sprookjesachtige tekening. Ze wilde een andere focus. Rianne: “Na mijn afstuderen zocht ik verder, maar niet zozeer meer in de inhoud. Ik wilde het plezier in het tekenen terug. Het uitgangspunt kan bijvoorbeeld een inspirerende foto zijn. Dan ga ik los in het tekenen. Dat is het leukste: je bent een hele tijd bezig en wordt verrast om wat er tevoorschijn komt. Je moet wel van te voren kiezen hoe je te werk gaat. Kies je voor dikke lijnen? Gebruik je krijt, olieverf of gemengde techniek met potlood? Uiteindelijk krijg je wel weer inhoud terug, maar dan als eindresultaat. Je moet er niet al te bewust allerlei dingen in stoppen, dan wordt het te houterig.” De lijnen hoeven niet perfect te zijn, als ze maar spreken.
De overgangsperiode duurde een paar jaar. Rianne: “Ik heb lang voor een kennisinstuut voor oorlogsgetroffenen gewerkt. Een zwaar onderwerp, dat ik ook nog eens meenam naar mijn artistieke werk. Daar wilde ik van weg. Een paar jaar heb ik op foto’s getekend. Drie jaar geleden vond ik een nieuwe manier van werken; een nieuwe manier van met materiaal omgaan. Ik kan zo veel ontdekken met de materialen die ik gebruik. Aanvankelijk gebruikte ik oliekrijt, daarnaast ook potlood en houtskool. Ik had een doosje oliekrijtje gekregen als cadeau, daar begon het mee. Het is rot materiaal, maar er zit wel expressieve kracht in. Je kunt er ook meer lagen mee maken en in die lagen kun je weer tekenen.”
Sleutelwerk
Kan ze een sleutelwerk aangeven? Dat kan ze, ze heeft er een uit de eerste periode: het werk waar ze het over had ‘Nooit meer slapen’. Een liggende vrouw die als een kruiwagen aan haar voeten wordt vastgehouden. Ze wordt geduwd door een man. “Ik wilde dat beeld als een diagonaal met op de achtergrond een boom met bloesem. De afbeelding, in oliekrijt, was gebaseerd op een eigen foto. De boodschap van het werk: hoe autonoom ben je? "
Een ander sleutelwerk is ‘Hide and Seek’, ook te zien in de tentoonstelling ‘Little boy’. Het was een eerste stap om niet alleen met oliekrijt, maar ook in houtskool te werken. “Aanvankelijk vond ik houtskool meer iets om studies voor etsen mee te maken.” In die periode ontstond ook ‘Never ending leap’, net als Hide and Seek een werk op basis van een foto van Kurdestan. “Aanvankelijk had het werk geen titel. Het thema zag ik pas toen het klaar was: maak een sprong en zorg dat je niet weer omkeert, blijf doorgaan!”
Nieuwe Academie
Rianne Heijmans sloot haar kunstopleiding aan de Nieuwe Academie in Utrecht in 2004 af. "Het is een vijfjarige academie. Begeleiding geschiedt door professionele beeldend kunstenaars met een actieve carrière maar ook met ervaring in lesgeven. Het bestaat al meer dan 25 jaar. Je leert werken aan een oeuvre, vijf jaar lang. ‘Wat wil je zeggen met je werk?’, daar wordt over gepraat. Je leert focussen, weg te gaan van vrijblijvendheid. De eerste twee jaar heb je les, het derde jaar kun je met eigen werk aan de gang, in dat jaar ben ik met oliekrijt begonnen."
Rianne heeft een paar keer geëxposeerd, ook met collega-kunstenaars, en nu exposeert ze permanent met Kurdestan in hun eigen virtuele museum. De huidige tentoonstelling is nog te zien tot 1 januari 2018, daarna komt een nieuwe. Van dat virtuele museum komt een fysieke expositie in België. Dat is nu in voorbereiding. Daarover later meer nieuws.
Ten slotte, gevraagd naar haar filosofie, zegt ze: ‘Die Welt mit neuen Augen lieben’. Rianne: “Hoe beter je kijkt, hoe meer je ziet, hoe meer je ervan gaat houden / hoe meer je het waardeert. Dat kunnen hele kleine dingen zijn. De zin staat ook op onze site, gekoppeld aan de oproep te melden van wie de zin komt. Wellicht komt het van Paul Klee, maar dat weten we niet zeker. Als je het weet, laat ons het ons maar weten.”
De muur
*De Israëlische Westoeverbarrière of Israëlische Muur is een in 2002 door Israël geplande en in 2015 grotendeels gebouwde constructie van bijna 10 meter hoge betonnen muren, torens en controleposten, wegen, hekken, prikkeldraad en greppels, van circa 620-760 km lang binnen de groene lijn (de wapenstilstandsgrens van 1949 met Jordanië) op de Westelijke Jordaanoever in Palestina, soms dwars door Palestijnse dorpen en gemeenschappen heen en steeds dieper het Palestijnse land in.
http://www.beeldinhetkwadraat.nl/
http://heijmansenkamalizadeh.nl/over-rianne/
https://rianneheijmans.exto.nl/
