Vergeten groente nr. 12: Kardoen
Vergeten groente nr. 12: Kardoen
Kardoen wordt al sinds mensenheugenis in landen als Frankrijk en Italië als een delicatesse beschouwd. De kardoen (Cynara cardunculus) is een distelachtige plant uit de composietenfamilie. Ze is nauw verwant aan de artisjok.
Het is een vaste plant die ongeveer 80 tot 150 centimeter hoog wordt. De meest geteelde soorten zijn nog hoger, tot wel twee meter of meer. Daarbij ontwikkelt de plant tot wel 50 centimeter lange, diep ingesneden en wollig behaarde bladeren. Deze kunnen tot ruim 30 centimeter breed worden en zijn aan het uiteinde bezet met centimeterlange gele doornen.
Van de plant worden de bladstengel en middennerf gegeten. De stengels worden eerst ‘gebleekt’ door eind september/begin oktober de bladeren bij droog weer bij elkaar te binden en te verpakken in papier of folie.
Gratin Lyonnais
Na drie weken zijn ze geschikt om in de keuken verwerkt te worden. Rauw en ongebleekt zijn ze eetbaar maar bitter van smaak. Na het koken kan men de stengels toevoegen aan groentestoofpotten, soep, ovenschotels, chutney, hartige taart of aan gratins zoals in het Franse streekgerecht ‘Gratin Lyonnais’.
Het jonge blad kan ongekookt of gekookt gegeten worden maar smaakt wel tamelijk bitter. De wortel wordt als pastinaak gebruikt. Ook de ongeopende bloemen zijn eetbaar en qua smaak vergelijkbaar met de artisjok. Ze zijn wat taaier en kleiner en daardoor wat lastiger te eten. In Portugal gebruiken ze de gedroogde bloemen als vegetarisch stremsel bij de bereiding van ‘Queijo de Nisa’, een kaassoort.
Het blad en de wortel bevatten stoffen die een gunstige werking hebben op de spijsvertering. Ze werken urinedrijvend (diuretisch), cholesterolverlagend en verlagen de bloedsuikerwaarde, dús gunstig bij diabetes 2.
Zaaien
De kardoen kan in België en Nederland vanaf april onder glas worden gezaaid en vanaf mei in de volle grond. De bladsteel wordt een paar weken voor de oogst omwikkeld met zwarte folie om hem te bleken. De bloemhoofdjes kunnen als snijbloem in een vaas worden gezet.
In een droog en zonnig klimaat kan de kardoen verwilderen en zich flink uitbreiden, waardoor de plant in onder andere Zuid-Amerika, Californië en Australië soms als een lastig onkruid wordt beschouwd.
Fraaie planten voor de tuin
Het zijn zeer fraaie planten voor in de moestuin of als solitair in de siertuin, maar vragen wel de ruimte. Ze hebben mooi grijs viltig behaard blad, zijn meerjarig, maar niet winterhard en moeten tijdens de winter beschermd worden met stro. Beide soorten staan het liefst in de zon en in een rijke goed afwaterende normale grondsoort. In bloei trekken ze vlinders, bijen en hommels aan voor de bestuiving.
De zaden lijken op zonnebloempitten en kunnen in maart onder glas op een warme plek ontkiemen. Daarna in een flinke pot overzetten vanwege de lange penwortel. De planten kunnen begin juni in de volle grond gezet worden, voordat ze uitgeplant worden goed verteerde stalmest of compost door de grond mengen.
Het waterliniegebied
In het waterliniegebied is er veel belangstelling voor het zelf telen van groenten, ook de heel oude. Zo is er in en rond Utrecht veel activiteit, onder andere bij UFF (Utrecht Food Freedom) en in de Workshop Koningshof. Het Happyland Collectief heeft een diepgaand onderzoek gedaan naar voedselvoorziening rond Utrecht door de eeuwen heen. Dat heeft een mooi document opgeleverd. Zie de bijlagen van dit bericht.
Met dank aan: Groentegroente.nl, wikipedia.org, dekruidhof.nl, mijntuin.org
https://www.utrechtfoodfreedom.nl/
https://www.visitutrechtregion.com/nl/wat-te-doen/waterlinies/nieuwe-hollandse-waterlinie
www.hetsmaakmuseum.nl
