Fort Waver-Amstel

Horizontal tabs

Beschrijving

Het Fort Waver-Amstel steekt als een kleine heuvel af ten opzichte van het vlakke polderlandschap er rond omheen. Het ligt op de plek waar de Amstel en het veenriviertje Oude-Waver samen stromen, in het Zuidfront van de Stelling van Amsterdam.

Het fort is uniek door een nagenoeg compleet bewaard gebleven interieur. Weliswaar in verwaarloosde toestand, maar het geeft een goed beeld van hoe het leven op een fort er aan toeging. Het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Keuken, wasruimten en toiletten zijn er nog en zelfs de elektrische installaties.

250 à 300 soldaten

Het fort van Model B (model A en B werden overigens nooit officieel standaardmodel) werd tussen 1886 en 1911 gebouwd. In 1886 werd begonnen met het aardwerk dat in 1895 verdedigbaar werd gemaakt. In 1911 kwamen de bomvrije gebouwen gereed. Volgens de toenmalige militaire bevelsstructuur behoorde het fort tot de sector Ouderkerk, groep De Nes, vak Waver-Amstel.

De bezetting van het fort bestond in 1920 uit 266 man. In 1924 was dit verhoogd naar 375, waarvan vijf officieren, 20 onderofficieren en 350 manschappen.

Gemiddeld bood het fort onderdak aan zo’n 250 à 300 soldaten die het er enkele maanden tot een jaar uit moesten zien te houden. Het fort werkte als een zelfvoorzienend systeem, als een wereldje op zich. Hiervoor waren er voor die tijd zeer moderne voorzieningen aangelegd om langdurig verblijf op het fort zonder bevoorrading van buitenaf mogelijk te maken.

Regenwater opgeslagen

Het hoofdgebouw, ook wel kazerne genoemd, was de plek voor het eten, slapen en lichamelijke verzorging. Hier bevonden zich de keuken en kantine, de slaapvertrekken en waslokalen voor de soldaten en (onder)officieren, de toiletten en een ziekenverblijf. Met name op het gebied van de persoonlijke hygiëne waren de forten hun tijd vooruit.

Regenwater van het dak werd opgeslagen in waterkelders en via een zuiveringsinstallatie geschikt maakt voor drinkwater. Via drinkwaterreservoirs die aan het plafond hingen konden de soldaten in de keuken, wasruimten en in de toiletten beschikken over stromend water. Voor die tijd een ongekende luxe als men bedenkt dat bij de meeste soldaten thuis het water nog uit de put kwam. Laat staan de aanwezigheid van elektriciteit.

Slaapzalen

De soldaten sliepen met 24, soms zelfs met 36 man in één vertrek. In stapelbedden van twee sliep men op strozakken. Boven de stapelbedden waren een paar planken waarop de soldaten hun uitrusting en spullen konden neerleggen. In aparte hoge rekken borgen de manschappen hun geweren op.

Aan de raamkant stonden houten tafels en banken. Deze vertrekken werden verwarmd met kolenkacheltjes en met olielampen verlicht. Achter de lokalen liep een centrale gang die alle vertrekken met elkaar verbond. Bij de slaapzalen voor de soldaten waren deze open. Enige vorm van privacy was er dus niet voor deze mannen. Zij zaten letterlijk dag en nacht op elkaars lip. Zelfs in de toiletruimte ontbraken in de beginperiode de afscheidingen.

De situatie was voor de onderofficieren en officieren aanzienlijk beter. Zij sliepen maar met 6 man in een vertrek. Dit was bovendien afgescheiden van de centrale gang door een houten wand. In tegenstelling tot bij de gewone manschappen lag er bij de (onder)officieren een houten vloer op de grond. Ook beschikten de (onder)officieren over de luxe van een eigen, afgescheiden toilet. 

De fortcommandant had het helemaal voor elkaar. Zijn persoonlijke verblijf - naast die van de officieren - werd bureel genoemd. Het beschikte over een eigen slaap- en werkvertrek. 

Kanonnen

De twee hefkoepelgebouwen zijn verbonden met het hoofdgebouw door middel van een korte poterne (secondaire poort). In de frontwal zijn drie opstelplaatsen voor mitrailleurs gebouwd waarvan de middelste via een gedekte gang met het frontgebouw is verbonden.

Uit een opgave van de bewapening uit 1910 stonden er op het fort vier kanonnen met een kaliber van zeven centimeter opgesteld in de keelkazematten (de achterzijde van de kazemat). Verder had elke kazemat een kanon met een kaliber van zes centimeter en twee mitrailleurs voor de verdediging aan de keelzijde.

In de hefkoepelgebouwen stond een volledig draaibaar kanon met een kaliber van zes centimeter. Tot slot waren er zes M’08 mitrailleurs die opgesteld konden worden in de geprepareerde borstweringen aan de frontzijde van het fort. Aan de keelzijde stonden een houten genieloods en een fortwachterswoning. Beide zijn gesloopt.  

Wijnopslag

Het fort bleef gedurende 40 jaar militair relevant. Op 28 oktober werd het als vestingwerk opgeheven. Het fort is in een redelijke staat en in 2015 deels gerestaureerd. Beide hefkoepelgebouwen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog vernield door de Duitse bezetter die het staal nodig had voor de eigen oorlogsindustrie.  

Fort Waver-Amstel is nu in handen van de Vereniging Natuurmonumenten. Er is, sinds 1959, een wijnopslag in gevestigd. Het ligt ten noorden van het Fort bij Uithoorn en ten zuidwesten van het Fort in de Botshol.

Bronnen:

Adres

Waverdijk 19
3646 AS Waverveen

Openingstijden

Graag afspraak maken.
Zaalverhuur kantine tot 24 personen.
Grote Zaal, 'De Kazematten' tot 65 personen.  

 

Telefoonnummer

06 51 51 83 92

E-mailadres

http://www.fortwaveramstel.nl/contact

Facilities

  •  
  •  
  •  
  •  

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0